KHU VƯỜN CAO-SU TẠI PLEIKU

        Trong bài “Pleiku, Tết Mậu-Thân”, Lê Xuân Nhuận có viết:

        “Việt-Cộng đã tấn-công vào Thị-Xã Pleiku qua ngả Trà-Bá và đồn-điền cao-su” và

“Việt-Cộng vẫn còn bám nhau cận-chiến với chừng một tiểu-đội Biệt-Động-Quân trong đồn-điền cao-su nằm dọc gần đường Hoàng Diệu.  Hai bên đều ở trong thế tiến/thoái lưỡng-nan.  Kết-quả là đồn-điền cao-su đã bị bom đạn cùng xích xe Thiết-Giáp của ta san bằng.”

*

        Căn-cứ vào đoạn văn trên, vi-hữu Đỗ Như Quyên, cựu Biệt-Động-Quân, hiện ở Hawaii, đã có công sưu-tầm tài-liệu, và đã góp ý qua một email như sau, đại-ý nói là “năm 1923, cây cao su được đưa lên vùng cao nguyên trồng thí nghiệm ở Pleiku. Dù bỏ hoang tàn, nhưng tới năm 1967 vùng đất quanh thị xã (khoảng 5 đến 10 km) có thể trên bản đồ VNCH vẫn còn ghi dấu địa hình các vườn cao su trước kia (bản đồ tiếng Anh ghi là "abandoned rubbers plantation"). QĐ II cho biết VC tấn công vô thị xã Pleiku qua ngả Trà Bá và "đồn điền cao su". Chi tiết này cho biết QĐ II dựa vào bản đồ cũ, vẫn còn được xử dụng tới lúc đó, dù đồn điền cao su này đã bị quân đội Mỹ khai hoang thiết lập căn cứ quân sự của họ”...

        Cũng căn-cứ vào bài-viết nêu trên của Lê Xuân Nhuận, vi-hữu Nguyễn Khiết, cựu Biệt Động Quân, thắc-mắc về việc “Xe tăng mà san bằng được các cây cao su thì quả là chuyện lạ” trong một email như dưới đây.

*

        Để khỏi mất nhiều thì-giờ của quý vị, tôi xin thưa ngay:

        Trong đoạn văn của tôi, tôi đã viết rõ: “Việt-Cộng đã tấn-công vào Thị-Xã Pleiku qua ngả Trà-Bá và đồn-điền cao-su”. “Qua ngả” nghĩa là qua một nơi ở gần Thị-Xã Pleiku, chứ nếu ở xa thì tôi phải viết là “xuất-phát từ”. Hơn nữa, tôi cũng đã viết rõ: “đồn-điền cao-su nằm dọc gần đường Hoàng Diệu.”

        Sau đây là bản vẽ tổng-quát Thị-Xã Pleiku (tôi tìm không ra bản đồ thời đó; bản đồ hiện nay thì đã khác nhiều, nhất là tên đường):

Chú dẫn:

        Tóm lược:

        Sáng ngày Mồng Một Tết Mậu-Thân (30-1-1968), tôi tuân lệnh của Trung-Tướng Vĩnh Lộc, dẫn anh em (khoảng 10 nhân-viên Cảnh-Sát Đặc-Biệt thuộc Ban Hoạt-Vụ của Nha CSQG Vùng II Chiến-Thuật), đi trên 2 chiếc xe Jeep, chạy trên đường Phó Đức Chính (E), từ trước trụ-sở Ty CSQG Tỉnh Pleiku (E1) hướng đến tư-thất của Trung-Tá Cao Văn Khanh [Giám-Đốc của chúng tôi] ở Đường Trịnh Minh Thế (F). Đến gần ngã-ba Phó Đức Chính–Trịnh Minh Thế thì gặp cuộc giao-tranh giữa Biệt Động Quân và VC, tôi để phụ-tá của tôi là Biên-Tập-Viên Nguyễn Văn Độ cùng các anh em khác chờ ở đó, tôi một mình đi vào Đường Trịnh Minh Thế (F). Đến cổng nhà của TT Khanh (F2) tôi được một thiếu-úy (không phải Biệt Động Quân) đẩy tôi nằm xuống sau một cột trụ lớn, bảo rằng tôi mặc áo trắng dễ bị địch bắn (tôi nhìn theo, thấy anh ấy chạy lom-khom dọc đường mương ra đến góc đường Trịnh Minh Thế–Hoàng Diệu (G) vừa đứng lên thì bị một tia lửa từ súng phun lửa bắn ngã).

        Tôi nhìn qua phía trụ-sở Phòng Cảnh-Sát Tư-Pháp của Ty CSQG Tỉnh Pleiku ở bên kia đường (F1) thì thấy công-sở ấy đã bị hư-hại nặng.

        Tôi nhìn vào phía tư-thất của Trung-Tá Cao Văn Khanh (F2) thì thấy một số các anh Biệt Động Quân đang tiếp-tục, vừa bò trườn, vừa bắn, từ sân & vườn nhà này qua nhà khác, qua khỏi tư-thất của TT Khanh thì tiến về hướng Đường Hoàng Diệu (G).

        Đến khoảng gần trưa, khi các anh Biệt Động Quân đã ra khỏi tầm mắt tôi và tiếng súng giao-tranh đã nghe xa hơn, tôi gọi Toán Cảnh-Sát Đặc-Biệt Vùng II đến, và cùng vào tìm Trung-Tá Cao Văn Khanh [như tôi đã kể].

*

        Trở lại câu chuyện “đồn điền cao su”:

        Thật ra, ở Tỉnh Pleiku chỉ có “đồn-điền trà”, thí-dụ Đồn Điền Cateka (có nơi viết là Catecka), chứ không có đồn-điền cao-su. “Đồn-điền cao-su” ở Pleiku vào thời-điểm Mậu-thân 1968 chỉ là một khu vườn trồng thử cao-su, thân cây mới bằng bắp tay/bắp chân, đọt cao gấp đôi mái nhà (cho nên xe tăng mới dễ ủi ngã), mà nhiều đồng-bào quanh đó thường gọi nó là “đồn-điền cao-su”, chứ không phải là đồn-điền cao-su thật-sự (một khu rừng cao-su to lớn) như kiểu “đồn-điền CHPI” của Pháp ở Ban-Mê-Thuột.)

        VC đã từ khu vườn cao-su (“đồn điền cao su”) nói trên (H), tấn-công vào các đơn-vị quân-sự của ta ở phía nam Đường Hoàng Diệu (G), như Trung-Tâm Tiếp-Vận, Đại-Đội Sửa-Chữa Quân-Cụ, v.v... (G1); vượt qua Đường Hoàng Diệu, nhắm vào Bộ Chỉ-Huy Tiểu-Khu, đánh vào các cứ-điểm của ta ở phía bắc Đường Hoàng Diệu (G) như trụ-sở Phòng Cảnh-Sát Tư-Pháp của Ty CSQG Tỉnh Pleiku (F1), tư-thất Trung-Tá Cao Văn Khanh [Giám-Đốc CSQG Vùng II/CT] (F2), v.v...

        (xem bản vẽ minh-họa)

        Trước giờ giao-thừa, Trung-Tá Cao Văn Khanh và tôi đã trông thấy VC từ trong hẻm đi ra Đường Hoàng Diệu, và khoảng nửa đêm thì VC đã ném chất nổ vào xe thiết-giáp của ta, tại trước trụ-sở Ban Liên-Lạc của tôi, ở mặt sau của Ty CSQG Tỉnh Pleiku (E1).       

        Nội trong ngày Mồng Một Tết là VC đã bị đẩy lui ra khỏi các nơi có đụng-độ trong Thị-Xã Pleiku(G1).

        Tuy nhiên, sáng Mồng Hai Tết, một toán VC còn đi trên Đường Hai Bà Trưng (D) ngang trước nhà tôi.

        Từ đêm Mồng Một Tết ấy, tôi đích-thân hoạt-động ban đêm trong Thị-Xã Pleiku (bên trong Thị-Xã chứ không ra khỏi Tỉnh-lỵ, trừ khi lên trụ-sở Nha CSQG/VII) liên-tục cả tháng trời.

        Vì trụ-sở Nha CSQG Vùng II [B] (cũng như Bộ Tư-Lệnh Quân-Đoàn II)[A] ở xa, nằm ngoài Thị-Xã Pleiku, nên tôi dùng nhà riêng của tôi ở Đường Hai Bà Trưng làm nơi tập-họp nhân-viên Hoạt-Vụ (D). Nhà thuê của ông Thầy Mười (một tay “bùa chú” nổi tiếng), bên phải nhà tôi là Nhà Thờ “Thăng Thiên”. (Về sau tôi dời nhà qua Đường Phan Đình Phùng.)

        Tôi có đặt một chiếc máy truyền-tin (hệ-thống CSQG) tại Bộ Chỉ-Huy Tiểu-Khu. Mấy hôm sau, tôi được Quân-Đoàn II cấp cho một chiếc máy truyền-tin [có ăng-ten dài] (hệ-thống quân-sự) bắc trên xe tôi, với tần-số và mật-hiệu để liên-lạc với Trung-Tâm Hành-Quân Quân-Đoàn, Sư-Đoàn 6 Không-Quân, nhất là các phi-công đang bay trên đầu. (Cho mãi đến năm 1970, dời trụ-sở về Nha-Trang, thấy cái ăng-ten ngoe-ngẩy cao hơn trần xe “không giống ai” tôi mới cất đi.)

        Ban đêm, tôi phái nhân-viên đi khắp thị-xã; riêng tôi thường lên trên Đồi Tòa Án (I ) để quan-sát xung quanh, nhìn về hướng “đồn-điền cao-su” (sau ba ngày Tết đã bị san bằng), nhiều khi dò hướng xuất-phát của hỏa-tiễn VC và liên-lạc với các phi-công đang bay trên không...

        Tình-hình quân-sự toàn Vùng II (đương-nhiên kể cả Pleiku), thì tôi theo sát, bằng cách dự họp các buổi thuyết-trình tại Quân-Đoàn, nhất là xin các báo-cáo, tài-liệu của Phòng II.

*

        Tôi rất cám ơn anh Nguyễn Khiết đã nêu câu hỏi để làm sáng tỏ vấn-đề; và đặc-biệt là anh Đỗ Như Quyên đã tự mình tìm hiểu kỹ-càng trước khi góp ý, lại còn nhắc nhau “Ngôn từ chúng ta dùng trong cách nói mới quan trọng, nhất là đối với những bậc trưởng thượng”.

        Đây không phải là một cuộc tranh-cãi (cãi-vã) mà là một dịp thảo-luận với nhau để tìm Sự Thật. Tôi sẽ viết tiếp về mấy “vấn-đề” còn lại liên-quan đến anh em Biệt Động Quân, anh em Thiết Giáp, việc giăng dây kẽm gai trên đường phố Thị-Xã Pleiku, hỏa-tiễn của VC, VC viết về Trung-Tướng Vĩnh Lộc trong dịp Tết Mậu-Thân, v.v...

LÊ XUÂN NHUẬN

Tham-chiếu

Về “đồn-điền cao-su” ở Pleiku:    

trở lên

Về khả-năng xe thiết-giáp ủi ngã cây cao-su:

trở lên

Lê Xuân Nhuận