LỜI CHÚ CUỐI
Ông Ngô Đ́nh Diệm là một người yêu nước.
Nhưng ông không phải là người đầu tiên yêu nước, lại càng không phải là người duy-nhất yêu nước.
Vả lại, yêu nước cũng có nhiều cách, mà cách yêu nước của ông th́ khác với các người khác.
Hơn nữa, yêu nước cũng nhắm vào nhiều mục-đích, mà mục-đích của ông th́ khác với các người khác.
Ngoài ra, cách yêu nước và mục-đích yêu nước, nói theo người xưa, lại c̣n tùy-thuộc vào ba yếu-tố “thiên-thời, địa-lợi, nhân-ḥa” (“nhân ḥa” là quan-trọng nhất, v́ “xưa nay nhân định thắng thiên cũng nhiều”). Bởi nhân không ḥa cho nên thiên mới định. Vậy th́, “nhân đề, thiên định” (Người đề-nghị, Trời định-đoạt ‒ Man proposes, God disposes).
Và bây giờ th́ “Trời” đă định-đoạt như thế rồi.
*
Nói chung, một số “Người Việt Hải-Ngoại”, nhất là các vị thân-Diệm, vẫn muốn khư-khư cho rằng:
Ông Ngô Đ́nh Diệm làm ǵ cũng đúng, cũng phải, cũng hay, hơn bất-cứ ai.
Theo họ, nếu ông Ngô Đ́nh Diệm không bị sát-hại th́ Đệ-Nhất Việt-Nam Cộng-Ḥa vẫn c̣n đứng vững, Việt-Cộng tiêu-vong, dân-chúng tự-do, quốc-gia phồn-vinh (!).
Nay ông đă chết, th́ chỉ có các đồng-chí/đồ-đệ của ông là có đủ tài, đủ đức, đứng ra cứu nước, cứu dân, quang-phục quê-hương mà thôi (!).
Trong lúc chờ thời, cái “hào-quang” ấy của ông phải đuợc duy-tŕ, để ông, nếu không hơn hẳn th́ ít nhất cũng “không kém” Ông Hồ Chí Minh của phía bên kia. Do đó, có người t́m cách thổi phồng.
Ông Hồ Chí Minh có làm một số bài thơ (kể cả những bài đă bị phanh-phui là của người khác), th́ cũng có người chứng-minh rằng ông Ngô Đ́nh Diệm cũng có làm thơ, bằng cách phổ-biến một bài (cho là đă làm vào năm 1953, năm mươi năm trước, mà măi đến nay, 2003, bốn mươi năm sau cái chết của ông, họ mới tung ra).
Ông Hồ Chí Minh c̣n được chụp ảnh đang đứng điều-khiển một dàn nhạc ḥa-tấu nữa đấy.
*
Riêng về cái chết của cố Tổng-Thống Ngô Đ́nh Diệm, trong Chương “Người Bạn Đồng-Minh Ferguson” của cuốn hồi-kư “Về Vùng Chiến-Tuyến”, Lê Xuân Nhuận đă có viết:
“Tôi kính-trọng (Tổng-Thống) Diệm, tôi không tán-đồng việc giết Diệm, tôi phản-đối cách giết Diệm; nhưng tôi thông-cảm t́nh-cảnh của những kẻ đă cỡi lên đầu hổ rồi. Giết hổ hay hổ giết ḿnh. Có thể xem như 'tự-vệ' mà thôi.”
*
Thiển-nghĩ, lịch-sử trớ-trêu, hay số-phận éo-le, đă không cho dân Việt-Nam trong thời cận-kim có một lănh-tụ tài+đức vẹn-toàn, th́ thôi, đành tạm chấp-nhận cả ưu lẫn khuyết của mỗi một người, không nên, và cũng không cần, thần-thánh-hóa hay tuyệt-đối-hóa một ai (để chờ vận nước hanh-thông, anh-hùng hào-kiệt thế nào cũng sẽ xuất-hiện) hơn là bo-bo tự lừa-dối ḿnh, đồng-thời lừa-dối các lớp hậu-sinh, bằng những tài-liệu và luận-điệu vượt quá Sự Thật, trái với Lương-Tâm.