CUỘC NỔI LOẠN CỦA "FULRO"* TẠI SARPA

 

 

        TRONG đêm rạng ngày 20-9-1964, tất cả lính Thượng, đa-số người gốc Édé (trước kia gọi là Đê, Rhadé) trong trại Lực-Lượng Đặc-Biệt Sarpa ở Buôn Daksak, thuộc Quận Đức-Lập, Tỉnh Quảng-Đức, bỗng-nhiên nổi dậy giết hết các sĩ-quan chỉ-huy gốc Kinh trong Trại, rồi kéo đến trụ-sở Quận bắt trói viên thiếu-tá Quận-Trưởng (Nguyễn Văn Thanh) và các sĩ-quan Chi-Khu, trước mắt của các sĩ-quan Cố-Vấn Hoa-Kỳ.

        Hành-động phản-loạn ấy cũng cùng diễn ra tại các Trại BuPrăngB.Miga thuộc Tỉnh Quảng-Đức, và Trại B.Briêng thuộc Tỉnh Darlac; nhưng trong Lực-Lượng Đặc-Biệt*người Thượng tại Sarpa ở Quận Đức-Lập của Tỉnh Quảng-Đức th́ quy-mô hơn và tàn-bạo hơn.

        TÔI liền chỉ-thị cho Đại-Úy Phạm Văn Kính, Trưởng Chi CSQG Quận Đức-Lập, t́m cách len-lỏi vào đám loạn-quân nói trên, để phát-hiện những kẻ cầm đầu ‒ nếu cần th́ vô-hiệu-hóa ‒ và khám-phá các âm-mưu tiếp theo.

        Trong lúc đó th́, ở cấp Trung-Ương, Chính-Quyền Việt-Nam can-thiệp với phía Hoa Kỳ.  Kết-quả, các cố-vấn Mỹ tại chỗ kêu gọi trại-viên trở về, sau khi một số quá-khích đă bỏ vào rừng.  Trại liền kiểm-điểm nhân-số và vũ-khí c̣n lại, chỉnh-đốn đội-ngũ, và tổ-chức một lễ tŕnh-diện để họ cam-kết tuân-hành luật-pháp Quốc-Gia.

        Nhưng những dàn-xếp kể trên chỉ được thông-báo xuống đến Sư-Đoàn 23/Khu 23 Chiến-Thuật, tức cấp thẩm-quyền quân-sự Liên-Tỉnh, ở Ban Mê Thuột, cao hơn Tiểu-Khu/Tỉnh Quảng-Đức; do đó, Đại-Tá Tỉnh-Trưởng Đặng Hữu Hồng và tôi đều không được họ thông-báo ǵ.

        SÁNG ẤY, với trách-nhiệm Tỉnh-Trưởng và Trưởng Ty Cảnh-Sát Quốc-Gia địa-phương, Đại-Tá Hồng và tôi đă từ Thị-Xă Gia-Nghĩa ra tận nơi để xem xét t́nh-h́nh.

        Đoạn đường Quốc-Lộ 14 giữa Buôn Ma Thuột và Quận Kiến-Đức cũng như Liên-Tỉnh-Lộ 8-Bis giữa Gia-Nghĩa và ngă-ba Daksong vắng tanh; đoàn xe chúng tôi đến gần Sarpa th́ phải ngừng lại trước một hàng rào dây thép gai.

        Nh́n vào doanh-trại th́ thấy xung quanh là những cḥi canh cất trên bờ thành cao+dày lởm-chởm cọc sắt, thép gai và lon đồ hôp; từ mỗi cḥi canh có hai khẩu súng đại-liên do hai lính Thượng phụ-trách lăm-lăm chĩa mũi về phía chúng tôi.  Nh́n vào bên trong th́ thấy mấy dăy lính Thượng sắp hàng chỉnh-tề; giữa sân là những cụm súng dựng chụm đầu nhau; và một số người đi qua, đi lại giữa các khu nhà lợp tôn.

        Chúng tôi không thể trở lui, nên cùng rảo bước thản-nhiên tiến đến cổng vào.

        Mấy người gác cổng dợm chận chúng tôi, nhưng thấy chúng tôi hiên-ngang tiến vào nên đứng nghiêm chào rồi đánh kiểng để báo tin.  Một viên trung-tá và một viên thiếu-tá Lực-Lượng Đặc-Biệt người Mỹ ra đón chúng tôi. Viên thiếu-tá này đă từng gặp tôi trong một dịp Phối-Trí-Viên (tức Cố-Vấn CIA) đưa tôi vào thăm Ban Chỉ-Huy Trại này trước đây.

        Đại-Uư Phạm Văn Kính, Trưởng Chi CSQG Quận này, lái xe từ ngoài chạy vào, nói nhỏ với tôi là chính gă thông-dịch-viên người Chiêm, tên Chế Champa, đă cầm đầu cuộc nổi loạn và giết người Kinh trong Trại này.  Anh đưa mắt chỉ cho tôi thấy một thanh-niên mặc dân-phục đang đứng nói chuyện với một sĩ-quan Mỹ và mấy người lính Thượng đang làm những việc linh-tinh.

        Tôi ra lệnh cho KínhKính đến vỗ vai Champa, nói qua, nói lại vài câu ǵ đó, xong anh dẫn y lên xe, lái chạy ra đường.

        Ngang đây th́ có mấy chiếc phi-cơ phản-lực quần quanh Sarpa, rồi hai trực-thăng hạ cánh; Đại-Tướng Nguyễn Khánh được hướng-dẫn vào chủ-tọa buổi lễ như đă dự-trù.

        Tôi không dự lễ, mà lo phần việc chuyên-môn của ḿnh. Tôi ra khỏi Trại, vẫy gọi tài-xế ‒ lúc ấy hàng rào dây thép gai chận đường đă được dẹp rồi.

        Tôi lên thẳng Nha Cảnh-Sát Công-An Cao-Nguyên Trung-Phần ở Ban Mê Thuột, là nơi mà tôi bảo Kính chở Chế Champa đến tŕnh-diện Nha. Ở đó, Kính sẽ thảo bản tường-tŕnh, và đợi tôi đến để tôi căn-cứ vào đó mà làm báo-cáo tŕnh Vùng và Tổng Nha.

        Thế nhưng, khi tôi đến noi th́ Phối-Trí-Viên (Cố-Vấn CIA của Cảnh-Sát Đặc-Biệt) cấp Phần (Vùng) đă nhanh chân hơn, đến Nha xin bảo-lănh cho Chế Champa và chở y đi... nơi nào, làm ǵ, từ đó về sau tôi không c̣n biết ǵ hơn.

        Phần tôi, tôi đă chọn Y M'Lô, một nhân-viên Thượng gốc Édé, huấn-luyện phương-thức hoạt-động t́nh-báo nội-tuyến, xong thả anh vào mật-khu “Fulro, giả làm người Thượng chống-đối người Kinh, đào-ngũ đi theo lănh-tụ “FulroY Bham.

        Chỉ một thời-gian ngắn sau đó, Y M'Lô đă gửi về cho tôi khá nhiều tin-tức về thành-phần chỉ-huy, chủ-trương và dự-tính, tổ-chức, nhân-số, vũ-khí, v.v... của “Fulro”; đặc-biệt anh đă đánh cắp dược cả một xấp hồ-sơ tối-mật, gồm có mấy cuốn sổ tay công-tác của Y Bham, mấy mẫu cờ “Fulro” khác nhau, do chính tay y nắn-nót vẽ ra, mấy cặp cấp-hiệu chỉ-huy dựa theo kiểu-mẫu trong quân-đội Pháp mà y đă định áp-dụng trong đội-ngũ “Fulro”.

        Khi tôi lên làm Trưởng Ngành Đặc-Cảnh Vùng II, tôi thấy chỉ có những tài-liệu ấy là giá-trị nhất trong khối hồ-sơ mà toàn Vùng có được vềFulro”.

 

LÊ XUÂN NHUẬN    

 

*Cứ theo thủ-bút của Y Bham th́ FULRO là “Front Unifié de Lutte de la Race Opprimée” (về sau đổi thành “des Races Opprimées” tiếng Pháp= Mặt Trận Thống-Nhất Các Sắc-Tộc Bị Áp-Bức).

*Lực-Lượng Đặc-Biệt (được gọi như thế v́ các sĩ-quan của Mỹ ở các Trại này đều đội mũ nồi màu xanh - Green Berets) trước khi các đơn-vị này được chuyển qua binh-chủng tương-ứng của QLVNCH.