NGƯỜI BẠN ĐỒNG-MINH FERGUSON
Trong suốt thời-gian từ Hiệp-Định Geneva 1954 đến Hiệp-Định Paris 1973, đă có khoảng vài chục người Mĩ làm (Sĩ-Quan Liên-Lạc, Cố-Vấn, Phối-Trí-Viên, và) Người Bạn Đồng-Minh cho tôi. Đa-số họ là viên-chức cơ-quan T́nh-Báo Trung-Ương Hoa-Kỳ (CIA). Mỗi người đều có những đặc-điểm nào đó, phần lớn là tốt, đối với công-tác chung, hoặc đối với quan-hệ hợp-tác giữa hai bên.
Có một số đă
để lại trong tôi nhiều kỉ-niệm khôn quên.
Tuy nhiên, người
đă đẩy tôi vào một cuộc chiến-đấu
gay-gắt, cùng một lúc với cả ba kẻ thù theo
nguyên-tắc t́nh-báo – đối-phương, công-chúng, và
đồng-nghiệp – lại là một trong các Người
Bạn Đồng-Minh hậu-chiến của tôi, trong một
năm rưỡi tôi được Trung-Ương
đưa trở về vùng chiến-tuyến, cũng là giai-đoạn
lịch-sử cuối-cùng của Việt-Nam Cộng-Ḥa.
Cuộc chiến-đấu ấy, éo-le thay, đă
diễn ra ngay cả với những người bạn
nhất-trí đồng-tâm, làm chung một việc, kể
cả Người Bạn Đồng-Minh.
Người đó là Ferguson.
Tôi biết rằng
đa-số viên-chức t́nh-báo Mĩ đều mang tên
giả; nhưng, người nào đă có một vai tṛ,
một chỗ đứng, th́ đều cần có một
cái tên, để phân-biệt kẻ khác với ḿnh.
Dù sao, anh bạn này cũng đă ghi lại một
dấu ấn sâu-đậm trong trí nhớ của tôi.
Món quà đầu tiên
mà anh tặng tôi là việc anh bí-mật điều-tra
về liên-hệ gia-đ́nh của tôi.
Nguyên Bộ Tư-Lệnh
Đặc-Cảnh Trung-Ương có khám-phá ra được
một Cụm T́nh-Báo Chiến-Lược của
Cộng-Sản Bắc-Việt hoạt-động tại
Miền Nam. Cũng như
Vũ Ngọc Nhạ của cố Tổng-Thống Ngô Đ́nh
Diệm, Huỳnh Văn Trọng, là Phụ-Tá của
Tổng-Thống Nguyễn Văn Thiệu, bị lột
mặt nạ là cán-bộ nội-tuyến của đối-phương.
Trong việc lùng bắt đồng-bọn tại
địa-phương, Trưởng Ngành Đặc-Cảnh
hồi đó tại Vùng I là Lê Đ́nh Khôi, v́ đă sơ-xuất
để một số cán-bộ của địch
lọt lưới nên bị xem là Việt-Cộng nằm
vùng. Khôi tạm trú
tại nhà của Ông Lê Văn Tập, một phú-gia tên-tuổi
của Thành Đà-Nẵng, bạn thân của thân-phụ
Khôi.
Ông Tập có mấy người con gái trẻ
đẹp cùng
ở tại đây. Do
đó, nhân-viên điều-tra tưởng rằng Khôi
là con-rể
trong nhà này. Nay tôi mới
đến, v́ chưa có chỗ ở, nên cũng tạm trú
tại đó, là nhà của nhạc-phụ tôi.
V́ thế, khi Người Bạn Đồng-Minh muốn
t́m hiểu tôi, mà cách hay nhất là nhờ chính các
thuộc-viên của tôi bí-mật điều-tra giùm, th́
kết-quả là tôi trở thành anh em cột chèo với
Khôi, người đang bị theo-dơi v́ bị nghi là
cơ-sở
nội-thành của đối-phương.
Tôi phát-hiện
được điều đó, nên đặt thẳng
vấn-đề với Ferguson.
Trước hết, tôi cho anh xem hồ-sơ của Khôi, với tờ khai-hôn, chứng-minh là vợ
đương-nhân không có họ-hàng ǵ với gia-đ́nh
vợ tôi. Ferguson vừa
mừng-rỡ cám ơn tôi, vừa cắm-cúi ghi chép
những điểm cần; tôi đoán là anh đang
lựa lời để biện-minh cho việc làm của
ḿnh, mà suưt nữa là phạm phải lỗi-lầm. Cuối-cùng, không thể dối ḷng, anh thú-nhận:
“Tôi tưởng là anh lọt vào lưới tôi, nhưng
chính là tôi lọt vào lưới anh!”
Đó là câu nói chống-chế xă-giao, nhưng nó
bộc-lộ đức-tính ṣng-phẳng của người
bạn đồng-minh này.
Tiếp theo, tôi cho
Ferguson biết về một liên-hệ khác trong gia-đ́nh
vợ tôi. Điều lạ
là Sở Tác-Vụ, tức bộ-phận ngoại-dịch,
có giao-tiếp chặt-chẽ với Người Bạn Đồng-Minh,
th́ không biết rằng ông Lê Văn Tập là thân-phụ
của tiến-sĩ Lê Văn Hảo, Chủ-Tịch
Mặt Trận Giải-Phóng Tỉnh Thừa-Thiên, mặc dù
Sở Nghiên+Kế, tức bộ-phận nội-dịch,
đă có đầy-đủ hồ-sơ tài-liệu
về việc này. Vợ
tôi và Hảo là chị em cùng cha khác mẹ. Hảo du-học Pháp từ nhỏ,
tốt-nghiệp xong về dạy học tại Viện Đại-Học
Huế, rồi nhân vụ cộng-sản tổng-công-kích
Tết Mậu-Thân 1968 th́ bỏ vào rừng theo đối-phương.
Trước kia, vợ tôi ở với mẹ ruột
tại Huế, c̣n Hảo th́ ở
Châu Âu; sau ngày Hảo
hồi-hương th́ Hảo chỉ ở
Sài-G̣n và
Huế, c̣n tôi th́ bị cầm chân trên Cao-Nguyên.
Tóm lại, v́ biết em hoạt-động cho
cộng-sản nên vợ tôi không liên-lạc hỏi-han ǵ,
c̣n tôi th́ chưa hề gặp mặt Hảo cho đến
tận ngày hôm nay.
Đó là tin-tức
sốt dẻo, có giá-trị gấp bội phần so
với vấn-đề Lê Đ́nh Khôi.
Tất-nhiên Ferguson đă cho tái-kiểm-chứng, và
đă có được sự thật một cách
đơn-giản, nhanh-chóng, dễ-dàng.
Từ đó, anh cởi-mở và tận-tụy
với tôi hơn bao giờ. Nhưng
cũng từ đó tôi phải khổ nhọc với công-vụ
hơn bao giờ, v́ phải đương-đầu
nhiều hơn với cả khách ngoài ngành cũng như
bạn trong nghề, trong lúc c̣n phải đối-phó
với quân thù cả đằng trước mặt
lẫn đằng sau lưng.
*
Tiếp theo mấy Tỉnh ở
Cao-Nguyên, tất cả các Tỉnh ở Vùng I cũng mất luôn.
Dân, chính, công, quân, từ các Tỉnh thất-thủ kéo về Thị-Xă
Đà-Nẵng chật đường.
Những kẻ có súng tha-hồ phá-phách, cướp của, hiếp dâm, giết người.
Số-phận của Quân-Khu I chỉ c̣n trông cậy vào t́nh-h́nh an-ninh trật-tự tại hậu-cứ duy-nhất này.
Đối với tôi, vận-mệnh của bất-cứ
iếu-điểm nào cũng tùy-thuộc vào quyết-định của
Hoa-Ḱ. Liệu Hoa-Ḱ
có cố-thủ, hay sẽ bỏ rơi Đà-Nẵng, và...?
*
Như có linh-tính báo trước, tôi đă thực-hiện một chuyến đi quan-sát, chụp ảnh để làm kỉ-niệm, từ bên này sông
Thạch-Hăn cho đến giáp ranh Sa-Huỳnh
Bồng-Sơn, vừa kịp trước khi quân ta rút khỏi các nơi này .
Tiếp đó, tôi cũng sợ, nếu mất Quân-Khu I th́ tôi không c̣n có dịp gặp lại Người Bạn Đồng-Minh
rất thân này của tôi, cho nên vào ngày 27-3-1975, tôi quyết-định gặp riêng, đề-cập với Người Bạn Đồng-Minh của ḿnh một số vấn đề thời-sự tế-nhị liên-quan đến chính-sách của
Hoa-Ḱ đối với
Việt-Nam.
Như để tỏ ra anh chỉ chú-trọng đến việc chống Cộng mà thôi,
Ferguson mở đầu bằng lời khen tôi đă có sáng-kiến và đă thành-công trong việc móc-nối tuyển dụng các thành-viên cao-cấp trong hai Phái Đoàn
Ba-Lan và Hung-Gia-Lợi làm nội-tuyến cho ta.
Đó là những công-tác gián điệp có tầm-vóc quốc-tế.
Họ đă tiếp-tục cộng-tác với các chuyên-viên
Hoa-Ḱ, và một số về nước trước đă bắt được liên-lạc và bắt đầu làm việc tại chỗ với các Trưởng Lưới t́nh-báo của
Thế-Giới Tự Do .
Furguson chỉ là một cá-nhân, mà cá-nhân nào th́ cũng có cả dở lẫn hay.
Anh lại là người Mĩ, mà người
Mĩ nào th́ cũng có tự do suy-nghĩ khác người.
Anh không đại-diện cho chính-quyền Mĩ, nhưng anh hẳn-nhiên có biết ít nhiều nhận-định kín đáo trong nội-bộ người
Mĩ về t́nh-thế nói chung và các nhân-vật lănh-đạo nói riêng của nước
Việt-Nam Cộng-Ḥa này. Tôi đi
thẳng vào chính-đề:
– Anh với tôi đều làm chung một việc, gồm có hai phần – t́nh-báo và hành-động – nhắm chung vào một mục-tiêu; ấy là cộng-sản, kẻ thù chung.
Nhưng, thật ra, cả anh lẫn tôi đều có ít nhất là một mục-tiêu thứ hai, mà hai chúng ta giấu nhau; ấy là
thành-phần thứ ba, đối-lập hoặc nằm ngoài thành-phần đương-quyền...
Trong lúc Ferguson chưa kịp xác-nhận hay phủ-nhận, tôi nói thêm:
– Về phía Việt-Nam th́ anh biết rồi.
Chính-quyền xem như những kẻ đối-lập cũng là kẻ thù.
Ngành Đặc-Cảnh nhiều lúc đă bị sử-dụng để phục-vụ riêng cho những kẻ cầm quyền.
Do đó, ở phần hành-động, Ngành Đặc-Cảnh phải đứng về phía đương-quyền.
Các cơ-quan an-ninh t́nh-báo là công-cụ bảo-vệ chế-độ; mà chế-độ, theo họ, th́ không phải là chính-thể hay hiến-pháp, mà là tập-đoàn tại-quyền.
Nói chung là họ muốn măi măi độc-quyền lănh-đạo quốc-dân.
Thế th́ mục-đích đă khác đi rồi, nhất là khác với lập-trường của
Hoa-Ḱ và các nước tự-do.
Phải thế không, anh?
Bạn tôi gật đầu; tôi nói tiếp:
– C̣n người Mĩ th́ vừa giúp các nhà đương-quyền chống Cộng, vừa t́m các tiềm-năng nhân-sự mới, để nếu cần th́ thay thế, hầu mỗi ngày mỗi có những nhà lănh-đạo tài+đức hơn...
Ferguson vói một tay vỗ lên và bóp nhẹ trên vai tôi.
Hồi đó, không có người nào là không thấy được sự bấp-bênh của t́nh-h́nh.
Đă chấm dứt chiến-tranh, đă có Ủy-Hội Quốc-Tế, nhưng cộng-sản lại đánh phá mạnh hơn; dân quê vẫn chết-chóc, đói-khổ; và Quân-Lực Quốc-Gia th́ thiếu đạn+bom.
Sản-lượng ít-oi; viện-trợ Mĩ nuôi sống Nền Cộng-Ḥa th́ ngày nay đă giảm nhiều.
Đời sống khó-khăn; công-chức và quân-nhân không sống đủ với đồng lương.
Công-luận bị lèo-lái theo í muốn của đối-lập nếu không là cộng-phỉ và cộng-nô.
Giữa phản-chiến và phản-chính không có biên-cương.
Tổng-Thống Nguyễn Văn Thiệu bị phần lớn báo-chí chỉ-trích, đa-số hội-đoàn phản-đối, và các phần-tử bất-măn tẩy chay.
Người ta cũng quy-trách cho cả Hoa-Ḱ.
Tôi kéo bàn tay của viên đại-tá CIA bạn tôi ra trước mắt, vuốt ngược những sợi lông dày và cứng trên mu:
– Báo-chí Việt Nam gọi người
Mĩ là những “bàn tay lông-lá”.
– Tôi biết.
Chính-khách Ngô Đ́nh Diệm là người đầu tiên mở trang sử chính-thức và công-khai quan-hệ với
Hoa-Ḱ, nên tôi bắt đầu về
Ông Diệm trước. Tôi hỏi thẳng:
– Anh nghĩ thế nào về cố Tổng-Thống
Ngô Đ́nh Diệm?
– Anh nói trước đi!
Ferguson đẩy tôi đi trước.
Cũng như nhiều người Mĩ khác, anh muốn tỏ ra là ḿnh không can-thiệp vào việc nội-bộ của nước người.
Tôi bèn ḍ ư:
– Hoa-Ḱ không muốn giết
Diệm. Nhưng điều chắc-chắn là
Hoa-Ḱ không muốn chế độ Diệm tồn-tại lâu hơn.
Ḱ-thị tôn-giáo là một trong nhiều nguyên-nhân, tuy chỉ
nội một cái nguyên-nhân ấy cũng đă đủ sức thuyết-phục để Quân-Lực phải ra tay ...
– C̣n những nguyên-nhân nào nữa ?
– Diệm đánh hỏng những giá-trị tinh-thần của
Mĩ mà Hoa-Ḱ muốn
Diệm là biểu-trưng...
– Những giá-trị nào được xét ở đây ?
– Căn-bản là các quyền tự do ghi trong Tu-Chính-Án số 1 của Hiến-Pháp
Hoa-Ḱ – ngôn-luận, báo-chí, tín-ngưỡng, hội-họp ôn-ḥa, đạo-đạt
í dân – mà Diệm khinh thường.
Diệm tự cho ḿnh cao hơn Hiến-Pháp (“đằng sau hiến-pháp, c̣n
có tôi!”).
– Ǵ nữa ?
– Diệm phá vỡ kế-hoạch của
Mĩ thành-lập Liên-Bang Đông Dương và
Liên-Pḥng Đông Bắc Á-Châu. Và Diệm hầu như suưt dâng nốt
Miền Nam Việt-Nam cho cộng-sản: ông mưu-toan thỏa-hiệp với
Bắc-Việt, lúc ấy là một khối chính-trị và quân-sự to lớn, thống-nhất và ngoan-cường bội phần hơn
Miền Nam, có thừa thủ-đoạn và khả-năng tiêu-diệt thành-phần Quốc-Gia.
Ông muốn trở lại với Pháp; ông muốn lạnh nhạt với
Mĩ, trong lúc đối-ngoại th́ mọi việc đều nhờ
Mĩ đỡ đầu, đối-nội th́ nền kinh-tế c̣n phôi-thai, cả guồng máy chính-quyền, trị-an và quốc-pḥng, v.v... đều sống nhờ vào viện-trợ của
Hoa-Ḱ...
– Anh nghĩ thế nào về cái chết của
Diệm?
Ô hay, tôi định hỏi anh th́ anh đă hỏi ngược lại tôi.
Chúng tôi nh́n nhau rồi cả hai cùng cười. Tôi nói:
– Diệm tự giết ḿnh!
Ferguson trố mắt nh́n tôi xem tôi có nói đùa hay không.
Tôi giải-thích thêm:
– Về mặt sự-việc: cố Tổng-Thống
Ngô Đ́nh Diệm, dù muốn dù không, cũng đă trở thành một con hổ dữ.
Hé một lời nói, lộ một cử-chỉ mà vây cánh ông cho là phạm-thượng th́ khó mà thoát bàn tay tàn-độc của thủ-hạ ông.
Huống ǵ, lật đổ ông, lùng rượt ông, bắt trói ông...
Tôi kính trọng Diệm, tôi không tán-đồng việc giết
Diệm, tôi phản-đối cách giết
Diệm; nhưng tôi thông-cảm t́nh-cảnh của những kẻ đă cỡi lên đầu hổ rồi.
Giết hổ hay hổ giết ḿnh. Có thể xem như “tự-vệ” mà thôi .
– C̣n mặt nào nữa ?
– Về mặt tinh-thần:
Thứ nhất: Diệm chịu ảnh-hưởng
Đạo Nho, muốn ḿnh “tiết trực, tâm hư”.
Nhưng Đạo Nho lấy “trung-quân” làm trọng; mà Diệm th́ không chịu làm một bề-tôi lương đống, đă phản-bội Bảo Đại để lên làm Nguyên-Thủ Quốc-Gia, tức đă phạm tội bất-trung với vua.
Thế là Nho-Giáo không dung.
Thứ hai: Diệm lật đổ
Bảo Đại v́ Bảo Đại
bất-tài. Điều đó đúng; tức Diệm thực-thi chủ-nghĩa duy-ích, một thứ đạo-đức mới.
Nhưng học-thuyết vị-lợi ấy chủ-trương nhân-danh đa-số, để làm điều có ích lợi chung.
Trong lúc đó, áp-dụng chủ-nghĩa thực-dụng cho thiểu-số phe ḿnh mà thôi, chính
Diệm cũng đă biết trước là sẽ lâm-nguy.
Ông nói: “Tôi chết, hăy trả thù cho tôi!”
Nếu chết tự-nhiên th́ tại sao lại phải trả thù?
Và Diệm cũng đă nêu lên tiền-lệ: ḿnh
đă truất ngôi người này được, th́ kẻ khác cũng lại hất cẳng ḿnh được, chứ sao!
Các tướng chỉ noi gương ông mà thôi! Đó là quy-luật sinh-tồn!
Thế là đạo-đức mới cũng quật lại ông.
Thứ ba: Diệm là tín đồ Đạo Ky-Tô.
Theo Đạo ấy th́, “Satan là Chúa của đời này” (2 Cor 4:4).
Chính “Đức Jesus cũng gọi Quỷ
Satan là vua, chúa (kẻ thống-trị, bá-chủ) của thế-gian này” (John 12:31) và Thánh-Kinh xác-nhận “Cả thế-gian đều phục dưới quyền ma-quỷ, đều nằm trong tay ma quỷ (cả thế-giới đều ở dưới quyền thống-trị của Quỷ-vương” (1 John 5:19).
Với tư-cách chủ-nhân-ông của cả thế-giới loài người, “Satan đem Đức
Jesus lên đỉnh núi cao, chỉ cho Ngài thấy các nước vinh-quang rực-rỡ khắp thế-giới, quyến-rũ Ngài rằng:
Ngươi chỉ cần quỳ gối thờ lạy ta, là ta sẽ cho ngươi làm chủ tất cả thế-gian này!” (Matt 4:8,9).
Đức Jesus từ-chối; Ngài cầu-nguyện Đức Chúa Trời:
“Con đă rao truyền lời Cha cho các tín đồ, nên người đời thù ghét họ, v́ họ không thuộc về thế-gian, cũng như Con không thuộc về thế-gian” (John 17:14).
Lời Đức Chúa Trời kể rằng: “Các vua thế-gian nổi dậy, các lănh-tụ bàn nghị cùng nhau, âm-mưu đối đầu với
Jehovah Đức Chúa Trời và nghịch với Đức Jesus là Đấng chịu xức dầu của Ngài” (Ps 2:2).
Do đó, Chúa dạy: “Chớ yêu thế-gian, cũng đừng yêu (quyền-hành, danh-vọng, lợi-lộc) bất-cứ những ǵ thuộc về thế-gian (1 John 2:15-17).
Thánh-Kinh giảng thêm: “Kết bạn với kẻ thù của Đức Chúa Trời tức là thù nghịch với Đức Chúa Trời; kẻ thù đó là thế-gian” (Jas 4:4).
Ngay chính trong giới tín đồ của ḿnh, khi “Đức Jesus thấy họ sắp tạo áp-lực đưa Ngài lên làm vua, Ngài liền bỏ đi lên núi ở một ḿnh” (John 6:15), không chịu làm vua ở thế-gian.
Nói chung, ngày nào mà Đấng Cứu-Thế chưa tái-lâm (chưa tận-thế), th́ ngày đó “Cả thiên-hạ (toàn thể thế-giới loài người) c̣n bị Quỷ-vương hay Satan lừa dối, dỗ dành” (Rev 12:9), “làm mờ tối tâm trí (mù ḷng)” (2 Cor 4:4), c̣n “kết bạn với kẻ thù của Đức Chúa Trời” (Jas 4:4) tức là “các vua thế-gian” (Ps 2:2).
Tóm lại, tín đồ Đạo Chúa là người không thuộc về thế-gian; mà
Diệm làm Tổng-Thống tức là làm một vua ở thế-gian, dưới quyền của Quỷ Satan, và chống lại Đức Chúa Trời.
Hơn nữa, Đạo Chúa cấm đoán mọi Đạo khác, theo các Điều Răn thứ 1 và thứ 2 của Đức Chúa Trời:
“Các ngươi không được thờ thần nào khác, ngoài Ta; không được khắc h́nh tượng-trưng cho bất-cứ cái ǵ trên cơi đời này; không được thờ phụng chúng” (Ex 20:3-5).
Thế mà Diệm c̣n tôn sùng giáo-lư Đức Khổng, dùng h́nh khóm trúc làm biểu-hiệu cho tinh-thần Nho Giáo của ḿnh, khắc vào ấn-tín của ḿnh và của cả Quốc-Gia.
Thế là Thiên-Chúa-Giáo cũng không dung. “Quân thù trồng rặt loại nho lấy giống từ vườn Sô Đôm với đất từ đồng Gô Mo; trái đắng và chua, làm thành rượu độc nọc rắn”.
Tất-nhiên Đức Chúa Trời phải “ganh tị” (Zec 1:14), v́ Chúa là Chúa “phân b́” (De 32:16; PS 78:58), “động ḷng ghen” (Zec 1:14), nên Chúa phải trừng-trị, phải trả thù:
“Báo thù là việc của ta, Ta làm cho chúng ngă nhào, tai họa ào đến tức-thời” (Deut 32:32-35)...
Ferguson ngẫm-nghĩ một lát rồi ḍ-dẫm hỏi tôi:
– Chuyện đă qua rồi, phải không?
– Cái đó c̣n tùy. Nhưng có vài điều đáng nói:
Thứ nhất, Diệm phản Bảo Đại th́ Diệm vẫn c̣n mắc nợ
Bảo Đại, v́ Bảo Đại dùng
Diệm mà Diệm không giúp ích ǵ cho
Bảo Đại; nhưng các tướng lật
Diệm th́ Diệm vẫn c̣n mang ơn các tướng, v́
Diệm dùng các tướng th́ các tướng đă liều thân xông pha trận-tiền, đánh dẹp các giáo-phái, b́nh-định xứ sở, ổn định t́nh-h́nh cho chế độ
Diệm vững an. Thứ hai, nếu
Diệm có đức, có
tài, th́ đó là thuộc-tính của một người, không nhất-thiết có nghĩa là mọi người khác đều tầm-thường mọi mặt, và
đâu phải bất-cứ đồ-đệ nào c̣n sót lại của
Diệm cũng xứng-đáng lên làm lănh-tụ quốc-dân...
Tưởng rằng chừng đó đă đủ, tôi hỏi qua chuyện mới:
– Anh nghĩ thế nào về Tổng-Thống
Nguyễn Văn Thiệu?
– Cũng xin nhường anh!
Thế là Ferguson lại đẩy tôi đi trước nữa.
Tôi thấy cần phải rào đón phần ḿnh trước tiên:
– Chắc anh đă biết là tôi đối-lập với
Thiệu. Nhưng tôi chỉ chống tính-cách quân-phiệt, tôi chỉ phản-đối việc quân-cách-hóa Chính-Quyền, nhất là với Cảnh-Lực; tôi đ̣i hỏi thực-thi Kế-Hoạch Cảnh-Sát-Hóa, là một quốc-sách tối-thượng mà
Hoa-Ḱ tặng cho để làm sách-lược hậu-chiến, nhưng
Thiệu xếp bỏ không dùng.
Trong việc chống Thiệu, tôi khác người ta.
– Người ta chống Thiệu thế nào ?
Tôi thấy là Ferguson đang “moi tin” tôi, nhưng tôi cũng thử ḍ đường:
– Lực-Lượng Ḥa-Hợp Ḥa-Giải Dân-Tộc th́ có đông-đảo quần-chúng, là giới Phật-tử chiếm trên chín mươi phần trăm dân-số, có sẵn ứng-viên
lí-tưởng vào chức-vụ Tổng-Thống, là Dương Văn
Minh. Nếu là ứng-viên dân-sự th́ khó ḷng được ḷng mọi tướng, nhưng
Minh là đại-tướng. Minh ḥa-hoăn với cộng-sản, và
Hà-Nội đă bắn tiếng chỉ nói chuyện với
Minh. Đa số đă chán chiến-tranh, lại ngán cộng-sản, nên đặt
hi-vọng vào Minh. Nhưng Lực-Lượng này không bạo-động, và chỉ chờ-đợi đến kỳ bầu-cử Tổng-Thống vào cuối năm nay mà thôi.
– Anh cứ nói đi!
– Đại-Việt Cách-Mạng Đảng là một chính-đảng có nhiều đảng-viên nhất, lại được tổ-chức chặt-chẽ.
Họ có nhiều đảng-viên giữ các chức-vụ trọng-iếu trong Chính-Quyền.
Họ có thực-lực chính-trị. Lănh-tụ của Đảng là
Hà Thúc Kư nặng kư hơn Thiệu trong cuộc chạy đua giành phiếu nay mai.
Tuy thế, có nhiều đảng-viên có thể bầu Minh.
– Xin nói tiếp đi!
– Việt-Nam Quốc Dân Đảng là một chính-đảng ḱ-cựu, có thời mạnh hơn Việt-Minh tức Cộng-Sản Việt-Nam.
Sau này phân-hóa thành nhiều hệ-phái, phải đứng chung với
Đảng Dân-Chủ của Thiệu trong một Liên-Minh.
Hiện Vũ Hồng Khanh, một lănh-tụ chính-trị mà
Hồ Chí Minh đă phải nài-nỉ mời đồng kí tên ngang hàng với ḿnh trong bản thỏa-hiệp thành-lập chính-phủ Quốc+Cộng liên-hiệp vào năm 1946, đang nỗ-lực thống-nhất lại
Đảng này. Mục-đích của họ là phục-hồi uy-tín và địa-vị của Đảng cả ở trong nước lẫn ở nước ngoài.
Họ không hoàn-toàn đồng-minh với Thiệu, và nhiều đảng-viên cũng có thể chọn
Minh.
– C̣n các tổ-chức khác nữa ?
– Phong-Trào Quốc-Gia Cấp-Tiến dựa
vào các nhà khoa-bảng và giới học-thức trẻ.
Họ muốn cải-cách kinh-tế là huyết-mạch của quốc dân, v́ cho rằng nhà cầm quyền hầu như bất-chấp cán cân mậu-dịch và vấn-đề cung-cầu...
Các đoàn-thể khác nói chung th́ chỉ đưa ra một vài
í-kiến mới, nhằm mục-đích tŕnh-diện một vài nhân-vật tranh-đấu cấp địa-phương, nhắm ghế Quốc-Hội hoặc Hội-Đồng Tỉnh, Thị.
Một số phần-tử nặng tinh-thần dân-tộc th́ cho là
Thiệu quá lệ-thuộc Hoa-Ḱ.
C̣n trên b́nh-diện cá-nhân th́ phần đông chống Thiệu theo kiểu trưng-diện một món thời-trang, sợ không đối-lập th́ bị xem là lỗi-thời!
Ferguson cùng cười theo tôi.
Lát sau, anh dè-dặt:
– Nay Huế đă mất, nhưng những người liên-hệ với
Huế th́ vẫn c̣n. Anh thấy hệ-lụy của nó đối với t́nh-h́nh mới tại các Tỉnh trong Nam sẽ như thế nào?
Người Bạn của tôi nhắc đến những việc mà tôi cố
í hoặc bỏ qua hoặc dành nói sau. Tôi phải nói luôn:
– Đảng Nhân-Xă, tức Đảng Cần-Lao Nhân-Vị đổi mới, chỉ hoạt-động bên trong các giới tín-đồ Đạo Ky-Tô và cựu cơ-sở Đảng Cần-Lao.
Bên ngoài, họ có Phong-Trào Chống Tham-Nhũng và Kiến-Tạo
Ḥa-B́nh. Ḥa-B́nh th́ chưa thấy có kế-hoạch khả-thi.
Tham-nhũng th́ là cụ-thể, nhưng chưa phải là
iếu-tố quyết-định hàng đầu. Theo họ, lật đổ
Ngô Đ́nh Điệm mới là tội-phạm tối-trọng, bất-khả khoan-dung.
Họ đă bắt đầu bạo-động. Mục đích của họ là thay thế Thiệu ngay, bằng một Tổng-Thống và Chính-Quyền rập khuôn
Đệ-Nhất Cộng-Ḥa.
– Anh nghĩ thế nào?
Tôi đáp:
– Diệm nếu c̣n sống th́ ông cũng đă măn các nhiệm-ḱ hiến-định từ lâu.
Người của thời này không thể giải-quyết việc của thời kia.
Không dưng mà các cộng-tác-viên ban đầu đă rời bỏ, rồi trí-thức chống đối, rồi nhiều thành-viên nội-các từ-chức, rồi dân-chúng sôi-sục bất-b́nh, rồi chính người nhà cũng chia tay.
Quân-đội bắt đầu đảo-chánh từ 1960, ném bom Dinh Tổng-Thống từ
1962.
Việc ǵ phải đến là cứ đến. Háo-hức dẹp một tảng đá cản đường, không ai ngờ trước băi lầy tiếp theo.
Nhưng hẳn không ai muốn cho t́nh-h́nh xấu đi.
Lịch-sử đă sang trang. Vấn đề bây giờ không phải là khóc ḿnh, hận người, mà là làm sao để cải-thiện t́nh-h́nh.
Có ai xứng đáng để lên thay Thiệu không, và, nếu thay Thiệu th́ thay cách nào?
– Ư anh thế nào ?
– Trước hết, nói về người thay.
Tôi thấy là không, hoặc chưa, có ai có đủ điều-kiện để lên thay
Thiệu. Riêng đối với
Mĩ, nếu có th́ tất Hoa-Ḱ đă bật đèn xanh cho lên rồi!
Ferguson cố gắng giữ nguyên nét mặt vô-tư.
Anh tiếp-tục hỏi tôi:
– C̣n về cách thay ?
Tổng-Thống là người lănh-đạo toàn dân.
Xuất-xứ có thể là bất-cứ đâu, nhưng đối-tượng phục-vụ không phải chỉ là một chính-đảng, một giáo-hội, một xă-giới, hay một gia-đ́nh.
Về Thiệu, tôi đă suy nghĩ về hai trường-hợp có thể xảy ra: ông tự giải-quyết, hoặc bị giải-quyết.
Tôi nói ngắn gọn:
– Thiệu đang gặp nhiều khó-khăn:
Hoa-Ḱ rút ra, cộng-sản tiến vào, đối-lập lấn lên.
Lần đầu tiên người dân Việt-Nam được tự do xúc-phạm một nguyên-thủ quốc-gia mà không sợ bị bắt nhốt, trả thù, như dưới thời
Diệm. Theo tôi, Thiệu không nên tham-quyền cố-vị.
V́ chống ḿnh nên người ta chỉ nhắm vào việc thay ḿnh.
Nếu ḿnh bắn tiếng từ-chức th́ tự-nhiên sẽ nổi lên tất cả các chuẩn-ứng-viên thay ḿnh; dân-chúng sẽ so-sánh lựa-chọn giữa họ với
ḿnh; và người ta sẽ quay lại chống nhau, làm sáng tỏ ưu khuyết điểm của từng người; ḿnh dựa vào đó mà tu-chính và quyết-định ở lại hay ra đi.
Nếu Thiệu từ-chức, hoặc ông bị mất trí hay mệnh-vong, th́ cũng chỉ có Phó Tổng-Thống
Trần Văn Hương lên thay, cho đến cuối năm 1975 mới hết nhiệm-ḱ.
Với Hương, có đạo-đức mà
không có bản-lănh, t́nh-h́nh sẽ như thế nào? C̣n nếu muốn loại cả chế độ
Thiệu tức-thời th́ chỉ có cách là đảo-chính quân-sự, việc mà chắc đă có kẻ chủ-trương nhưng không thuyết-phục được ai nên không xảy ra.
Nhưng nếu xảy ra th́ Chính-Quyền cũng sẽ chỉ nằm trong tay các tướng
Minh, Khiêm, Kỳ, v.v... hoặc người nào khác th́ cũng thế thôi.
Có khuôn mặt nào nổi bật hơn đâu? Kinh-nghiệm Cách-Mạng 1-11-1963: thay đổi toàn diện th́ t́nh-h́nh sẽ như thế nào?
Tóm lại, người ta mới nghĩ đến việc loại Thiệu, nhưng chưa nghĩ đến t́nh-h́nh hậu-Thiệu; hoặc cũng đă có nghĩ đến, nhưng không thực-tế, chỉ chủ-quan, cầu-may.
Thực-tế là đă có Việt-Nam-Hóa, không c̣n báo-cô
Hoa-Ḱ như trước được nữa, mà quốc dân th́ chưa đủ sức tự-túc tự-tồn.
Giặc đă đến bên lưng, không c̣n th́ giờ để làm lại từ đầu...
Im lặng một lát, rồi
Ferguson hỏi tôi mà tôi nghe
như anh tự hỏi ḿnh:
– Không c̣n cách nào nữa ư?
Tôi nói chậm răi:
– Đáng lẽ đă có nhiều cách rồi!
Bạn tôi nhướng mắt lên, đợi chờ.
– Đệ-Nhất cũng như Đệ-Nhị
Việt-Nam Cộng-Ḥa chỉ thấy cái phần chiến-thuật chứ không thấy cái phần chiến-lược của các kế-hoạch mà
Hoa-Ḱ đưa ra. Ngoài ra, họ chỉ chú-trọng cái phần ưu mà không quan-tâm đến cái phần khuyết, ở cuối mỗi kế-hoạch đều có nêu lên.
Hơn nữa, c̣n có hai nhược điểm về phần
Hoa-Ḱ. Cố-vấn Mĩ
chỉ là cấp thừa-hành, đâu phải ai cũng hiểu được thâm-í khi soạn-thảo kế-hoạch của cấp Trung-Ương; thế mà họ đă để cho Đồng-Minh Việt-Nam cứ xem cố-vấn
Mĩ như thước ngọc khuôn vàng.
Trong lúc đó, các cấp Trung-Ương và ngoại-giao sành-sỏi của
Mĩ th́ cứ phép-tắc lễ-nghi; đáng lẽ phải nói huỵch-toạc ra như giữa các bên phối-tác với nhau, th́ họ lại chỉ bóng-gió xa-xôi, mặc cho người nghe hiểu lầm.
– Xin anh nói rơ hơn.
– Diệm đă phá hỏng kế-hoạch của
Mĩ nên mới hỏng bét. Bây giờ
Thiệu cũng bỏ lỡ kế-hoạch của
Mĩ nên phải dở dang.
– Anh muốn nói về “Cảnh-Sát-Hóa” và trước đó là “Liên-Bang Đông Dương”, “Liên-Pḥng Đông-Bắc Á-Châu”?
– Vậy anh muốn tôi nói về vấn-đề ǵ khác nào?
– Nếu c̣n vấn-đề ǵ khác, sao không nói ra?
Tôi ngưng một lát, rồi đánh bạo nói lên
í nghĩ của ḿnh:
– Quân-Lực Việt-Nam Cộng-Ḥa quả thật thiện-chiến,
tinh-thần rất cao, nhưng dù có được Hoa-Ḱ tiếp-tục viện-trợ và
iểm-trợ th́ cũng vẫn sẽ không bao giờ thắng được
Cộng-Sản Việt-Nam!
Ferguson không giấu nổi vẻ ngạc-nhiên.
Tôi giảng giải thêm:
– Lính phải ngăn-chận kẻ thù đằng trước để che-chở
dân đằng sau. Đằng nầy: ở cấp Xă th́ Nghĩa-Quân thu ḿnh trong một vài cḥi gác; ở cấp Quận th́ Địa-Phương-Quân thủ thế trong khuôn-viên trụ-sở Chi-Khu; c̣n Chủ-Lực-Quân th́ sau các cuộc hành-quân là rút về trại binh.
Cộng-sản chiếm được phần lớn không-gian và thời-gian, nhất là ban đêm, cô-lập lính trong đồn và chế-ngự dân bên ngoài.
Lính đă không bảo-vệ được dân th́ thôi, làm sao mong dân phải làm khiên mộc bên ngoài bảo-vệ cho lính trong đồn?
Người bạn đồng-minh
của tôi ngẫm-nghĩ một lát rồi hỏi lại tôi:
– Thế c̣n Cảnh-Lực,
với Ngành Đặc-Biệt của anh, th́ sao?
– Cảnh-Lực, với tổ-chức và điều-hành hiện nay, không giúp được ǵ đúng với mong đợi của mọi người.
Cảnh-Sát mới xuống đến Xă, các Xă “an-ninh” mà thôi, và chỉ là Cảnh-Sát Sắc-Phục, không làm điệp-báo, không lùng diệt, và cũng không chống-cự nổi nếu bị đối-phương tấn-công.
Đặc-Cảnh của tôi th́ chỉ ở cấp Quận, và Ban Tác-Vụ chỉ có mấy người, làm sao nắm hết các Xă, các Thôn trong khắp khu-vực trách-nhiệm của ḿnh, nhất là khi không có đủ phương-tiện để tổ-chức các đường dây...
Ferguson hỏi vặn tôi:
– Nghe anh có vẻ bi-quan.
Thế tại sao hôm trước anh lại nài ép tôi, và tôi đă nhiệt-thành giúp anh, bênh-vực Việt-Nam Cộng-Ḥa trước
phái-đoàn các Dân-Biểu và Thượng-Nghị-Sĩ Hoa-Ḱ khi họ đến tận chỗ quan-sát t́nh-h́nh tại Vùng I này?
– Anh muốn tôi cứ để mặc cho chính-thể này suy sụp sao?
Chừng thấy câu chuyện hơi găng,
Ferguson liền đổi đề-tài:
– Tôi thấy anh có nhiều hiểu biết và nhận định giá-trị hơn người.
Ước chi anh là Tổng-Thống của nước này!
Dù anh nói thật hay nói mỉa tôi, tôi cũng không cần.
Tôi đă bốc đồng:
– Tôi đợi thăng cấp vào ngày mồng 1 tháng 6 này, xong tôi ứng-cử vào Quốc-Hội.
Tôi vào một Khối hoặc một Ủy-Ban. Tôi ra một tờ báo.
Tôi lập một hội đoàn. Và tôi ứng-cử Tổng-Thống Việt-Nam Cộng-Ḥa.
Anh nghĩ sao ?
Ferguson trả lời:
– Tại sao lại không?
Tôi muốn nhân dịp ḍ xét thái độ của anh đối với ḿnh:
– Nhưng điều quan-trọng là anh có ủng-hộ tôi hay không?
Người Bạn Đồng-Minh đưa ngay tay ra bắt tay tôi:
– Tại sao lại không?
Chúng tôi ôm nhau mà cười.
Sau đó, trở lại với chủ-đích của ḿnh, tôi nói:
– Tôi đă đưa cho Watkins, viên-chức phụ-tá của anh, một chiếc máy truyền-tin cầm tay, với tần-số và mật-hiệu liên-lạc với tôi 24/24 giờ.
Khi nào anh rời Đà-Nẵng th́ anh hoặc anh ấy gọi tôi.
– Watkins đă nói cho tôi biết rồi.
Đề-cập đến sự việc ấy, bỗng-nhiên tôi thấy nghẹn-ngào.
Tôi rán hỏi thêm một câu:
– Tóm lại, Hoa-Ḱ có bỏ
Đà-Nẵng không? Và Hoa-Ḱ có bỏ
Việt-Nam không?
– Anh đă biết câu trả lời của tôi rồi!
Thật là một câu trả lời “khôn-ngoan”.
Rốt cuộc, tôi vẫn chẳng biết Người Bạn Đồng-Minh
Hoa-Ḱ Ferguson đă trả lời tôi như thế nào .
*
Ngay đêm hôm ấy, Ṭa Tổng Lănh-Sự
Hoa-Kỳ tại Vùng I bí-mật ra đi.
Sáng sau, 28-3-1975, từ trong trụ-sở của họ khói đen từ mấy thùng đốt hồ-sơ tài-liệu bốc lên ngút trời.
Tôi t́m và gọi cho đến hôm sau vẫn không vân ṃng Người Bạn Đồng-Minh.
Và ngày 29-3-1975 được xem là ngày thất-thủ của thủ-phủ
Miền Trung.
(trích "Biến-Loạn Miền Trung")