MỘT
BÀI THƠ CỦA THANH-THANH ĐƯỢC CHỌN
LÀ
MỘT TRONG NHỮNG BÀI THƠ ANH-NGỮ HAY NHẤT
CỦA THẬP-NIÊN 1990
ĐỖ HỮU
*
Thư-Viện Quốc-Gia Thi-Ca (The National Library of Poetry) Hoa-Kỳ vừa mới xuất-bản tuyển-tập “Những Bài Thơ Hay Nhất của Thập-Niên 1990” (Best Poems of the ’90s), khổ 6"x9", b́a cứng chữ mạ vàng, dày 428 trang, gồm có những bài thơ Anh-ngữ được Hội-Đồng Tuyển-Chọn công-nhận là hay nhất trong thập-niên cuối cùng của Thế-Kỷ 20.
Thư-Viện
Quốc-Gia Thi-Ca Hoa-Kỳ là cơ-sở ấn-hành sách báo
của Hiệp-Hội Quốc-Tế Thi-Nhân (International
Society of Poets), một nhà xuất-bản chuyên về thơ,
hoạt-động mạnh nhất và sản-xuất
thi-tuyển nhiều nhất khắp
Hiệp-Chủng-Quốc, nhất là trong thập-niên qua.
Thơ được chọn in là tác-phẩm của
cả người Mỹ lẫn người gốc khác, cư-ngụ
cả trong lẫn ngoài Hoa-Kỳ.
Trong tập “Những Bài Thơ Hay Nhất của Thập-Niên 1990”, có bài thơ Anh-ngữ nhan-đề “IF” (“Nếu”) của Thanh-Thanh, in ở trang 212.
*
Được
biết Thanh-Thanh tên thật là Lê Xuân Nhuận, một cây
bút quen thuộc từ trước 1975, tác-giả cuốn
hồi-kư “Về Vùng Chiến-Tuyến” mới ra
mắt tại Hoa-Kỳ. Nhân
dịp này, chúng tôi đă tiếp-xúc chớp-nhoáng
với Thanh-Thanh, được anh cho biết vài nét liên-quan
như sau: anh đến Hoa-Kỳ theo diện cựu tù-nhân
chính-trị, và liền bắt tay vào việc sáng-tác
bằng Anh-ngữ, từ năm 1992.
Suốt
thời-gian qua, Thanh-Thanh đă có nhiều bài thơ
Anh-ngữ được chọn in trong nhiều
tuyển-tập thơ của Hoa-Kỳ, do nhiều
Hiệp-Hội Thi-Ca và Nhà Xuất-Bản Thơ khác nhau
ấn-hành. Trong những
lần đó, Thanh-Thanh tự-do khai-triển nhiều đề-tài
khác nhau. Nhưng lần này,
v́ là tiêu-biểu cho cả thập-niên 1990, nên Thanh-Thanh
đă gửi đi tất cả 4 bài: đối với
Thanh-Thanh, đây là cơ-hội nói lên cảm nghĩ
của một Người Việt Tự-Do trước
cộng-đồng thi-nhân quốc-tế, và riêng cá-nhân
Thanh-Thanh th́ thấy trong thập-niên 1990 có 4
“biến-cố” đáng được quan-tâm hàng đầu;
ấy là:
1/
Đức Giáo-Hoàng John Paul II của giáo-hội Ky-Tô-Giáo
La-Mă, với những “đổi mới” nổi bật
về tư-tưởng và hành-động, thí-dụ:
đại-hội 5 tôn-giáo chính của Việt-Nam
tổ-chức ngay tại ṭa thánh Vatican; lễ phong thánh các
vị tử-đạo tại Việt-Nam; nhất là thái-độ
“cởi mở” nh́n-nhận các khuyết-điểm
của giáo-hội trong quá-khứ và khuyên-nhủ con chiên
khắp nơi sám hối về mọi lỗi-lầm
lớn nhỏ trong thời-gian qua... Đề-tài này
được thể-hiện trong bài thơ “Laud to Pope
John Paul II” (Bài tụng-ca Đức Giáo-Hoàng John Paul II).
2/
Chính-phủ Hoa-Kỳ, dưới thời Tổng-Thống
Bill Clinton, đă băi bỏ cấm vận rồi tái-lập
bang-giao với CS Việt-Nam. Bên
sau “diễn-biến ḥa-b́nh” ấy, là chiều hướng
“xét lại” thái-độ của người Mỹ
đối với chiến-tranh Việt-Nam, mà
kết-quả là đa-số các nhân-vật chủ
chốt đă khẳng-định rằng Hoa-Kỳ đă
có chính-nghĩa trong cuộc chiến Đông-Dương,
nhưng điểm nổi bật là riêng cựu Bộ-Trưởng
Quốc-Pḥng McNamara lại viết trong cuốn hồi-kư
“In Retrospect: The Tragedy and Lessons of Vietnam” (Hồi-tưởng:
Thảm-kịch và các bài học của Việt-Nam)
rằng người Mỹ đă sai-lầm
khủng-khiếp trong cuộc chiến ở nước ta!
Thanh-Thanh đáp lại trong bài thơ “IF” (Nếu).
3/
Những năm 1990 là thập-niên cuối cùng của
thế-kỷ thứ 20, đồng-thời cũng là
nhịp cầu đưa nhân-loại qua thế-kỷ
thứ 21, nhưng năm 2000 lại được một
số người tin-tưởng và rao truyền rằng
đó là thời-điểm... “tận-thế”.
Đó là một đề-tài sống chết đối
với toàn-thể Loài Người, nên Thanh-Thanh đă bày
tỏ quan-điểm của ḿnh trong bài thơ “The Year
2000” (Năm 2000).
4/
Vào đầu thập-niên này, đă có Lư Tống rải
truyền-đơn xuống thành-phố Sài-G̣n kêu gọi
toàn-dân nổi dậy lật đổ bạo-quyền
cộng-sản và nhảy dù xuống thủ-đô cũ
của Việt-Nam Cộng-Ḥa thân yêu.
C̣n vài năm nữa là cuối thập-niên mà người
hùng vẫn c̣n nuốt hận nằm trong lao tù.
Thanh-Thanh đă viết bài thơ “The Hijacker” (Tên
“Không-Tặc”) phân-tách vụ án thiếu các
yếu-tố pháp-lư và kêu gọi mọi giới
hữu-quan can-thiệp cho người tù chính-trị Lư
Tống sớm về với Thế-Giới Tự-Do.
*
Sau
cùng, bài thơ “Laud to Pope John Paul II” đă được
chọn in trong tuyển-tập “Who’s Who in New Poets” (Những
Nhà Thơ Danh-Tiếng Thế-Hệ Mới) của nhóm New
Poets ở New York; bài thơ “The Year 2000” đă được
chọn in trong tuyển-tập “Outstanding Poets” (Những
Nhà Thơ Xuất-Sắc) của The National Library of Poetry
ở Maryland; và bài thơ “The Hijacker” đă được
đăng-tải, nay tác-giả mới sửa-chữa
lại, gửi tặng các nhân-vật Hoa-Kỳ đang
tranh-đấu cho Lư Tống, và dịch ra thơ Việt
Nam, sẽ được in lại trên các đặc-san và
giai-phẩm gần xa.
C̣n
lại bài thơ “IF” được chọn làm một
trong những bài thơ Anh-ngữ hay nhất của
thập-niên 1990, trong đó Thanh-Thanh không chỉ góp
mặt với tập-thể các nhà thơ viết
tiếng Anh, mà c̣n nhân-danh một người Việt
tị-nạn cộng-sản nói lên phản-ứng của
ḿnh trước cộng-đồng thi-sĩ và độc-giả
yêu thơ khắp nơi, về thái-độ
“phản-bội chính ḿnh” của cựu Bộ-Trưởng
Quốc-Pḥng McNamara.
Chúng
tôi xin trích đăng dưới đây bài thơ “IF”
của Thanh-Thanh, và cả bài thơ “Nếu” do chính tác-giả
tự chuyển-nghĩa ra thơ Việt-Nam:
IF
he won
her heart, he
would brag
That
those who courted her he rose above;
Being
in glory he surely would never nag
At
having allegedly misplaced his love!
If
she succeeded in knowledge and talents
She
would find pride of a dignified human;
Between
sterner and weaker no imbalance
Is
worth complaining of being a woman!
If
you had been living a truly pious life
You
would end being saved by the Savior;
About
those not surviving disasters=strike
You
would assert they paid for ill behavior!
If
they determined a just cause to pursue,
They
would sacrifice their lives so dear;
And
anti-war movements would peace renew
But
not casualties try to dodge, out of fear!
If
the United States won the Vietnam battle,
It
would embellish its history right along
And not be a victim for McNamara to rattle
In
his retrospect, "We were terribly wrong!
THANH-THANH
(From “This Land of Promises”)
N
Ế U
Tác-giả tự
dịch bài "IF"
trong số những bài thơ Anh-ngữ
hay nhất của thập-niên 1990.
Nếu
chiếm được nàng, chàng sẽ khoe:
Phục
chàng, t́nh-địch hết ho-he!
Thoả
nguyền, chàng sẽ không than tiếc
Rằng
bản đàn tim trỗi lạc bè!
Nàng,
nếu thành-công, sẽ tự-hào
Xứng
danh học rộng với tài cao!
Sẽ
không thua kém ǵ nam-giới,
Không
thẹn-thùng chi phận má đào!
Bạn
nếu hoàn-toàn sống hảo-lương,
Chắc
mai sau sẽ nhập thiên-đường,
Sẽ
chê những kẻ lâm tai-ách
Là
vụng đường tu, tội-lỗi vương!
Họ
nếu t́m ra Chính-Nghĩa rồi
Th́
đâu c̣n quản máu xương phơi!
Hoà-B́nh
trân quư nên ngưng bắn,
Chứ
chẳng v́... hèn, sợ chết thôi!
Mỹ
nếu tiêu-trừ Việt-Cộng ngay,
Th́
vinh biết mấy Quốc+Dân này!
Có
đâu mặt-nạ-ma ra* mặt
Tự-thán:
"sai lầm khủng-khiếp thay!"
THANH-THANH
*McNamara,
cựu Bộ-Trưởng Quốc-Pḥng
Hoa-Kỳ,
tác-giả cuốn hồi-kư "In Retrospect:
The
Tragedy and Lessons of Vietnam."
Cước chú:
Thanh-Thanh hiện là Hội-Viên của Hiệp-Hội Thi-Nhân Hoa-Kỳ (The Poets' Guild), Hội-Viên trọn đời của Hiệp-Hội Thi-Nhân Quốc-Tế (The International Society of Poets), và thành-viên của Hàn-Lâm-Viện Thi-Nhân Hoa-Kỳ (The Academy of American Poets). Một số bài thơ chọn-lọc của anh cũng đă được tŕnh-bày trong một băng thơ Hoa-Kỳ nhan để "The Sound of Poetry" (Tiếng Thơ) phổ-biến nhiều nơi.
Kỳ sau chúng tôi sẽ để-cập đến những bài thơ khác của anh.
ĐỖ HỮU & DIÊN NGHỊ
(Việt Báo San Jose, Xuân Canh Th́n 2000)