TIN VĂN-NGHỆ

 

MỘT BÀI THƠ CỦA THANH-THANH ĐƯỢC CHỌN

LÀ MỘT TRONG NHỮNG BÀI THƠ ANH-NGỮ HAY NHẤT

CỦA THẬP-NIÊN 1990

 

ĐỖ HỮU     

 *

          Thư-Viện Quốc-Gia Thi-Ca (The National Library of Poetry) Hoa-Kỳ vừa mới xuất-bản tuyển-tập “Những Bài Thơ Hay Nhất của Thập-Niên 1990” (Best Poems of the ’90s), khổ 6"x9", b́a cứng chữ mạ vàng, dày 428 trang, gồm có những bài thơ Anh-ngữ được Hội-Đồng Tuyển-Chọn công-nhận là hay nhất trong thập-niên cuối cùng của Thế-Kỷ 20.

Thư-Viện Quốc-Gia Thi-Ca Hoa-Kỳ là cơ-sở ấn-hành sách báo của Hiệp-Hội Quốc-Tế Thi-Nhân (International Society of Poets), một nhà xuất-bản chuyên về thơ, hoạt-động mạnh nhất và sản-xuất thi-tuyển nhiều nhất khắp Hiệp-Chủng-Quốc, nhất là trong thập-niên qua.  Thơ được chọn in là tác-phẩm của cả người Mỹ lẫn người gốc khác, cư-ngụ cả trong lẫn ngoài Hoa-Kỳ.

Trong tập “Những Bài Thơ Hay Nhất của Thập-Niên 1990”, có bài thơ Anh-ngữ nhan-đề “IF” (“Nếu”) của Thanh-Thanh, in ở trang 212.

*

Được biết Thanh-Thanh tên thật là Lê Xuân Nhuận, một cây bút quen thuộc từ trước 1975, tác-giả cuốn hồi-kư “Về Vùng Chiến-Tuyến” mới ra mắt tại Hoa-Kỳ.  Nhân dịp này, chúng tôi đă tiếp-xúc chớp-nhoáng với Thanh-Thanh, được anh cho biết vài nét liên-quan như sau: anh đến Hoa-Kỳ theo diện cựu tù-nhân chính-trị, và liền bắt tay vào việc sáng-tác bằng Anh-ngữ, từ năm 1992.

Suốt thời-gian qua, Thanh-Thanh đă có nhiều bài thơ Anh-ngữ được chọn in trong nhiều tuyển-tập thơ của Hoa-Kỳ, do nhiều Hiệp-Hội Thi-Ca và Nhà Xuất-Bản Thơ khác nhau ấn-hành.  Trong những lần đó, Thanh-Thanh tự-do khai-triển nhiều đề-tài khác nhau.  Nhưng lần này, v́ là tiêu-biểu cho cả thập-niên 1990, nên Thanh-Thanh đă gửi đi tất cả 4 bài: đối với Thanh-Thanh, đây là cơ-hội nói lên cảm nghĩ của một Người Việt Tự-Do trước cộng-đồng thi-nhân quốc-tế, và riêng cá-nhân Thanh-Thanh th́ thấy trong thập-niên 1990 có 4 “biến-cố” đáng được quan-tâm hàng đầu; ấy là:

1/ Đức Giáo-Hoàng John Paul II của giáo-hội Ky-Tô-Giáo La-Mă, với những “đổi mới” nổi bật về tư-tưởng và hành-động, thí-dụ: đại-hội 5 tôn-giáo chính của Việt-Nam tổ-chức ngay tại ṭa thánh Vatican; lễ phong thánh các vị tử-đạo tại Việt-Nam; nhất là thái-độ “cởi mở” nh́n-nhận các khuyết-điểm của giáo-hội trong quá-khứ và khuyên-nhủ con chiên khắp nơi sám hối về mọi lỗi-lầm lớn nhỏ trong thời-gian qua... Đề-tài này được thể-hiện trong bài thơ “Laud to Pope John Paul II” (Bài tụng-ca Đức Giáo-Hoàng John Paul II).

2/ Chính-phủ Hoa-Kỳ, dưới thời Tổng-Thống Bill Clinton, đă băi bỏ cấm vận rồi tái-lập bang-giao với CS Việt-Nam.  Bên sau “diễn-biến ḥa-b́nh” ấy, là chiều hướng “xét lại” thái-độ của người Mỹ đối với chiến-tranh Việt-Nam, mà kết-quả là đa-số các nhân-vật chủ chốt đă khẳng-định rằng Hoa-Kỳ đă có chính-nghĩa trong cuộc chiến Đông-Dương, nhưng điểm nổi bật là riêng cựu Bộ-Trưởng Quốc-Pḥng McNamara lại viết trong cuốn hồi-kư “In Retrospect: The Tragedy and Lessons of Vietnam” (Hồi-tưởng: Thảm-kịch và các bài học của Việt-Nam) rằng người Mỹ đă sai-lầm khủng-khiếp trong cuộc chiến ở nước ta!  Thanh-Thanh đáp lại trong bài thơ “IF” (Nếu).

3/ Những năm 1990 là thập-niên cuối cùng của thế-kỷ thứ 20, đồng-thời cũng là nhịp cầu đưa nhân-loại qua thế-kỷ thứ 21, nhưng năm 2000 lại được một số người tin-tưởng và rao truyền rằng đó là thời-điểm... “tận-thế”.  Đó là một đề-tài sống chết đối với toàn-thể Loài Người, nên Thanh-Thanh đă bày tỏ quan-điểm của ḿnh trong bài thơ “The Year 2000” (Năm 2000).

4/ Vào đầu thập-niên này, đă có Lư Tống rải truyền-đơn xuống thành-phố Sài-G̣n kêu gọi toàn-dân nổi dậy lật đổ bạo-quyền cộng-sản và nhảy dù xuống thủ-đô cũ của Việt-Nam Cộng-Ḥa thân yêu.  C̣n vài năm nữa là cuối thập-niên mà người hùng vẫn c̣n nuốt hận nằm trong lao tù.  Thanh-Thanh đă viết bài thơ “The Hijacker” (Tên “Không-Tặc”) phân-tách vụ án thiếu các yếu-tố pháp-lư và kêu gọi mọi giới hữu-quan can-thiệp cho người tù chính-trị Lư Tống sớm về với Thế-Giới Tự-Do.

*

Sau cùng, bài thơ “Laud to Pope John Paul II” đă được chọn in trong tuyển-tập “Who’s Who in New Poets” (Những Nhà Thơ Danh-Tiếng Thế-Hệ Mới) của nhóm New Poets ở New York; bài thơ “The Year 2000” đă được chọn in trong tuyển-tập “Outstanding Poets” (Những Nhà Thơ Xuất-Sắc) của The National Library of Poetry ở Maryland; và bài thơ “The Hijacker” đă được đăng-tải, nay tác-giả mới sửa-chữa lại, gửi tặng các nhân-vật Hoa-Kỳ đang tranh-đấu cho Lư Tống, và dịch ra thơ Việt Nam, sẽ được in lại trên các đặc-san và giai-phẩm gần xa.

C̣n lại bài thơ “IF” được chọn làm một trong những bài thơ Anh-ngữ hay nhất của thập-niên 1990, trong đó Thanh-Thanh không chỉ góp mặt với tập-thể các nhà thơ viết tiếng Anh, mà c̣n nhân-danh một người Việt tị-nạn cộng-sản nói lên phản-ứng của ḿnh trước cộng-đồng thi-sĩ và độc-giả yêu thơ khắp nơi, về thái-độ “phản-bội chính ḿnh” của cựu Bộ-Trưởng Quốc-Pḥng McNamara.

 

Chúng tôi xin trích đăng dưới đây bài thơ “IF” của Thanh-Thanh, và cả bài thơ “Nếu” do chính tác-giả tự chuyển-nghĩa ra thơ Việt-Nam:

 

                           I F

 

IF he  won  her  heart, he  would  brag

That those who courted her he rose above;

Being in glory he surely would never nag

At having allegedly misplaced his love!

 

If she succeeded in knowledge and talents

She would find pride of a dignified human;

Between sterner and weaker no imbalance

Is worth complaining of being a woman!

 

If you had been living a truly pious life

You would end being saved by the Savior;

About those not surviving disasters=strike

You would assert they paid for ill behavior!

 

If they determined a just cause to pursue,

They would sacrifice their lives so dear;

And anti-war movements would peace renew

But not casualties try to dodge, out of fear!

 

If the United States won the Vietnam battle,

It would embellish its history right along

And not be a victim for McNamara to rattle

In his retrospect, "We were terribly wrong!

 

                             THANH-THANH

               (From “This Land of Promises”)

 

                   

                  N Ế U

 

                Tác-giả tự dịch bài "IF"

                    trong số những bài thơ Anh-ngữ

                    hay nhất của thập-niên 1990.

 

Nếu chiếm được nàng, chàng sẽ khoe:

Phục chàng, t́nh-địch hết ho-he!

Thoả nguyền, chàng sẽ không than tiếc

Rằng bản đàn tim trỗi lạc bè!

Nàng, nếu thành-công, sẽ tự-hào

Xứng danh học rộng với tài cao!

Sẽ không thua kém ǵ nam-giới,

Không thẹn-thùng chi phận má đào!

 

Bạn nếu hoàn-toàn sống hảo-lương,

Chắc mai sau sẽ nhập thiên-đường,

Sẽ chê những kẻ lâm tai-ách

Là vụng đường tu, tội-lỗi vương!

 

Họ nếu t́m ra Chính-Nghĩa rồi

Th́ đâu c̣n quản máu xương phơi!

Hoà-B́nh trân quư nên ngưng bắn,

Chứ chẳng v́... hèn, sợ chết thôi!

 

Mỹ nếu tiêu-trừ Việt-Cộng ngay,

Th́ vinh biết mấy Quốc+Dân này!

Có đâu mặt-nạ-ma ra* mặt

Tự-thán: "sai lầm khủng-khiếp thay!"

 

                          THANH-THANH

 

*McNamara, cựu Bộ-Trưởng Quốc-Pḥng

 Hoa-Kỳ, tác-giả cuốn hồi-kư "In Retrospect:

 The Tragedy and Lessons of Vietnam."  

 

Cước chú:

    Thanh-Thanh hiện là Hội-Viên của Hiệp-Hội Thi-Nhân Hoa-Kỳ (The Poets' Guild), Hội-Viên trọn đời của Hiệp-Hội Thi-Nhân Quốc-Tế (The International Society of Poets), và thành-viên của Hàn-Lâm-Viện Thi-Nhân Hoa-Kỳ (The Academy of American Poets). Một số bài thơ chọn-lọc của anh cũng đă được tŕnh-bày trong một băng thơ Hoa-Kỳ nhan để "The Sound of Poetry" (Tiếng Thơ) phổ-biến nhiều nơi.

    Kỳ sau chúng tôi sẽ để-cập đến những bài thơ khác của anh.

 

ĐỖ HỮU & DIÊN NGHỊ          

(Việt Báo San Jose, Xuân Canh Th́n 2000)