NHỚ VỀ ĐỖ HỮU

          Thiền-Sư Không Lộ có mấy câu thơ:

         Trạch đắc long xà địa khả cư

         Dã tình chung nhật lạc vô dư

         Hữu thì trực thượng cô phong đỉnh

 Trường khiếu nhất thanh hàn thái hư

 Đỗ Hữu dịch ra thơ Việt như sau:

 Thế đất long xà chọn được nơi

 Tình quê không hết suốt ngày vui

 Có khi trèo đỉnh cô phong ấy

 Một tiếng hô vang lạnh thấu trời

 Thanh-Thanh chuyển qua thơ Anh:

 This is an ideal, inhabitable terrain

 Endless pastoral love all day to gain

 Once upon that lonely cold hilltop high

 A long vibrating voice chilled the sky

         Đó là phần mở đầu của cuốn sách tiếng Anh nhan đề “Sounds of the Bamboo Forest” (Âm Vang Rừng Trúc) của Lê Hữu Đỗ. Sách in cỡ lớn, dày 220 trang, với rất nhiều hình ảnh, do nhà xuất-bản Mĩ Dorrance ở Pittsburgh, Pennsylvania, Hoa Kì, ấn hành vào năm 2002.

         Trong số những bài bình điểm tác-phẩm này, có một bài dài của nhà văn Nguyễn Hữu Liêm nhan đề “Tiếng Gió Vọng Trúc” đăng trên Viet Mercury tại San Jose số 245 ra ngày 3 tháng 10 năm 2003, với những đoạn sau đây:

         “Là một người lớn lên trong tinh thần và tình cảm Phật Giáo, Lê Hữu Đỗ làm nên tuyển tập này, như là một tài liệu về một lịch sử truyền giáo. Tác giả không giới thiệu gì về bối cảnh văn hoá và đời sống tinh thần của người dân bản xứ, không nói gì về cái tương đắc giữa Phật Giáo Việt Nam với người Mĩ, cái khác biệt giữa Phật Giáo Việt Nam và các nguồn Phật Giáo Á Đông khác. Lê Hữu Đỗ lặng lẽ và tự nhiên, thong thả bước vào chuyện kể như là làm một buổi thuyết trình bằng hỉnh ảnh (slide show). Đây là bài của thầy Thích Nhất Hạnh, đây là nghiên cứu của thầy Thích Mãn Giác, đây là hình ảnh của thầy Thích Thiên An, đây là danh sách các cơ sở Phật Giáo Việt Nam, và đây là các bức hình của các ngôi chùa đã được xây ở khắp nước Mĩ. Đúng là một tập tài liệu lịch sử. Những gì có thể rất là quen thuộc trong những cuốn sách này sẽ trở nên rất quý giá khi cái Đang Là đã trở thành Cổ Tích.

         “Đọc Sounds of the Bamboo Forest mới thấy được cái tinh thần lớn lao và vai trò quan trọng của Hoà Thượng Thích Thiên An trong lịch sử khai mở Phật Giáo Việt Nam tại Hoa Kì. Ông là một nhân cách lịch sử của Phật Giáo – và ở một mức độ nhẹ nhàng và khiêm tốn hơn, Thích Thiên An là một Alexandre de Rhodes của người Việt trên đất Mĩ ở thế kỷ 20.

         “Còn đối với Thiên An ở Hoa Kì thì dân Mĩ đang được thừa hưởng một gia sản tinh thần từ các cộng đồng Phật Giáo nhỏ, rải rác khắp nơi ở xứ Cờ Hoa – nơi mà những ngày cuối tuần, các thành phần người Mĩ bản địa đến để thiền định và bàn về Phật Pháp mà vẫn là những tín đồ của tôn giáo cũ.

         “Đây là một gia tài ngôn ngữ tôn giáo mới – không tín điều, không biểu tượng, không truyền giảng. Người Mĩ chắc là sẽ có đủ trí tuệ để mà nuôi nấng ân huệ ngôn ngữ mới của Đạo tỉnh thức này...

         “Sự thành công của Sounds là một tuyển tập thuần tuý dữ kiện. Đây là một sách tham khảo – và chỉ có thế. Đó chính là món quà mà Lê Hữu Đỗ cống hiến được với công trình biên khảo này.”

          Lê Hữu Đỗ sinh ngày 28 tháng 6 năm 1938 tại Làng Dưỡng Mong Thượng, Quận Phú Vang, Tỉnh Thừa Thiên.

         Anh làm thơ từ thuở còn nhỏ, và đã tham-gia Hội Tao Đàn của Thanh-Thanh, người chủ-trương Nhóm Xây-Dựng, sinh-hoạt tích-cực hằng tuần tại Huế vào cuối thập-niên 1940 đến đầu thập-niên 1960.

         Anh đã tốt-nghiệp Đại-Học Sư-Phạm, và làm Hiệu-Trưởng Trường Trung-Học Ninh-Hoà thuộc Tỉnh Khánh-Hoà.

         Qua Mĩ, Lê Hữu Đỗ đã lấy thêm bằng đại-học của Mĩ tại trường San Jose State University.

         Ngoài tác-phẩm bằng tiếng Anh nói trên, Lê Hữu Đỗ đã tiếp-tục sáng-tác và đăng báo nhiều thơ. Anh là một trong những cựu lãnh tụ Thanh Niên Phật Tử tại Hoa Kì. Anh đã xuất-bản cuốn Văn Học Việt Nam (vào năm 1972) và là đồng chủ-biên tập kỷ-yếu Lịch Sử 50 Năm của Đoàn Thanh Niên Phật Tử Việt Nam (vào năm 1996). Anh là chủ-biên cuả tờ nhật-báo Việt Báo San Jose, lấy bút-danh là Đỗ Hữu, trong hệ-thống Việt Báo của cặp Trần Dạ Từ ‒ Nhã Ca, từ năm 1993 đến năm 1998 tại Miền Bắc California.

         Đỗ Hữu là một nhà thơ hiền-lành, khả-ái, được các thân-hữu và nhiều độc-giả mến mộ, từ trong nước ra nước ngoài.

         Trong số những bài thơ đắc ý của Lê Hữu Đỗ, có bài “Nhạc Chiều” mà Thanh-Thanh đã dịch ra thơ tiếng Anh dưới đây:

EVENING MELODY

         Quite a chance that day the journey was granting

         On our long way, the afternoon sun slanting.

         Over the wind your singing voice took dominion

         To lull human life’s vicissitudes to oblivion.

         What scenery! with smoke your eyes dimming,

         The vast country over with tune was brimming.

         Suddenly I reminisced about our motherland

         So far that albatrosses hardly reach its strand.

         Your hair was bob-waving against  the stream;

         Your lips ambitiously showed such a beam.

         All at once I felt as though I had become of yore

         In contrast with your prime of life in the core...

                                          *

         Then comes this journey you’re out of my sight

         And my way seems endless in the starlight.

         How I miss you along each mile of wishing hot

         Wondering if you still remember or simply forgot.

         Đỗ Hữu vĩnh-viễn ra đi vào ngày 19 tháng 3 năm 2009 (tức ngày 23 tháng 2 năm Kỷ Sửu), hưởng thọ 71 tuổi, để lại chị Bích Diệp và các con cháu ở vùng Thung Lũng Hoa Vàng.