Phản hồi bà Nguyễn Thị Thanh

(có bổ-túc và tham-chiếu)  

Kính gửi bà Nguyễn Thị Thanh,

Tôi xin tóm-tắt trả lời bài viết của bà (Date: Thursday, September 25, 2008, 3:47 AM) như sau.

A- Về hình-thức:

1/  Bà Nguyễn Thị Thanh thiếu tỉnh-táo:

Sở dĩ tôi viết “Chính-Trị và Tôn-Giáo là hai đề-tài “cấm-kỵ” đối với một số tổ-chức và phương-tiện truyền-thông của Người Việt Hải-Ngoại hiện nay” là vì: nói chung, có một số diễn-đàn đã ân-cần nhắc-nhở thành-viên tránh đề-cập đến hai lãnh-vực ấy, và, nói riêng, tôi thấy sau khi bà phổ-biến một số bài viết về tôn-giáo rồi về chính-trị thì có nhiều vị đã lên tiếng kịch-liệt phản-bác bà, và bà cũng đã gay-gắt trả lời.  Cho nên, khi tôi bắt đầu góp ý với bà thì tôi viết lên câu đó, để vừa “thông cảm” với bà, vừa tự “trấn an” chính mình (nay quả là tôi viết đúng).

Có thể nói là, với câu viết đó, tôi có “thiện cảm” với bà, thay vì ác-cảm như bà đã nghĩ.

Thế mà bà viết: “Ôi chao! Ghê gớm thật! Tôi thấy ông Nhuận còn hơn Mafia ra tay trừng trị đàn em dám sai trái”, “Riêng ông Nhuận, trí óc ông nghĩ sao mà dám ra lệnh cho tôi còn hơn CA CSVN vậy” và “Tôi yêu cầu ông để yên tôi với tự do ngôn luận về Tôn giáo, Y học, Chính Trị vv.... của tôi, tôi không thuê ông làm 'thầy đời' mệt!. Nếu tôi nói điều gì sai thì ông cứ phản bác, đó là điều tôi mong mỏi, và hết lòng biết ơn”

Tôi không hề không “để yên” bà “với tự do ngôn luận về Tôn giáo,... Chính Trị... của” bà, mà tôi chỉ “phản bác” những “điều gì sai” trong bài viết của bà mà thôi;

Bà lại viết “Cuối cùng, tôi xin thưa vối ông là những điều tôi đưa ra trên là để các ông và bọn 'lau nhau lẩu chẩu' đừng lải nhải kiếm cớ khích bác thô bỉ tục tỉu xúc phạm danh dự một người ĐÀN BÀ là tôi”

Bà thấy là tôi không hề góp thêm ý-kiến (reply) hay là phổ-biến (forward) các bài viết của các vị khác liên-quan đến bà, tức là tôi đứng một mình, một mình góp ý với bà, và tôi toàn dùng lời-lẽ nhã-nhặn; bà đọc lại bài viết của tôi thì sẽ thấy rõ.  Thế mà bà lại viết như trên để trả lời riêng tôi thì quả là bà đã thiếu tỉnh-táo.

Vậy tôi đề-nghị bà hãy tỉnh-táo nếu muốn tiếp-tục thảo-luận với tôi.

B-  Về Nội-Dung:

2/  Mỹ không “bàn giao quân đội Fulro” (cho VNCH) tại Ban Mê Thuột.

Bà Nguyễn Thị Thanh viết: “Ngày Mỹ bàn giao quân đội Fulro xẩy ra trên BMT, ba tôi có nhiệm vụ trong biệc tổ chức với 2 vị là tỉnh trưởng và ông Tướng của Quân khu BMT”.

Ý-Kiến của Lê Xuân Nhuận:

21.  Về vụ “Fulro” nổi loạn tại Trại Sarpa năm 1964 thì tôi đã có đề-cập trong “thư số 1”, ở chỗ nối kết “Fulro nổi loạn” rồi (hoặc xem bạch-văn ở cuối bài này).

22.  Về việc “Mỹ ‘bàn giao’ quân đội Fulro (tại Ban Mê Thuột)” thì tôi là một nhân-chứng, với vai trò tích-cực trong đó.  Đại-ý:

221.  Mỹ chỉ là “tác-giả” tổ-chức Dân Sự Chiến-Đấu (CIDG).  Nếu nói trắng-trợn, rằng “Who pays governs” (người trả tiền, là người chỉ-huy), thì Mỹ chi tiền cho DSCĐ (vì do sĩ-quan Lực-Lượng Đặc-Biệt Mỹ làm cố-vấn nên DSCĐ gốc Thượng cũng được gọi là LLĐB).  Còn “Fulro” thì là tổ-chức của một số người Thượng “đòi tự-trị (không ở dưới quyền người Kinh)” do các phần-tử dân-sự “có học” lớn tuổi gốc Thượng cầm đầu và khích-động một số phần-tử “ít và không học” trẻ tuổi gốc Thượng trong các trại DSCĐ hay LLĐB (trong đó họ được Mỹ vũ-trang), xúi họ nổi loạn xong chạy trốn vào rừng.  Cho nên Mỹ chỉ vô-tình chỉ-huy các phần-tử DSCĐ hay LLĐB gốc Thượng vốn trong một giai-đoạn nào đó đã bị “Fulro” bí-mật móc nối và đang còn ở trong các Trại, chứ Mỹ không chỉ-huy “Fulro” (nhất là các phần-tử đã nổi loạn chạy trốn vào rừng theo “Fulro” rồi); cho nên Mỹ không có tư-cách gì để “bàn giao” “quân đội Fulro”.

222.  Sau vụ Sarpa năm 1964, đến năm 1967 thì Chính-Quyền VNCH đã thành-công trong việc kêu gọi các lãnh-tụ “Fulro” đưa các phần-tử cựu DSCĐ/LLĐB còn trốn trong rừng, cùng với các phần-tử thuần-túy “Fulro” lâu nay ở trong rừng (riêng ở Tỉnh Darlac là trên 2,000 người), về “hồi-chánh”.

223.  Trong buổi lễ trình-diện 2,000 phần-tử “Fulro” về “hồi chánh” này, diễn ra tại Ban Mê Thuột, viên đại-diện của Y Bham (lãnh-tụ “Fulro”) là người đứng ra bàn giao; BTL Quân Đoàn II và Vùng II Chiến-Thuật (Tư-Lệnh là trung-tướng Vĩnh Lộc) cùng Chính-Quyền Tỉnh Darlac (Tinh-Trưởng kiêm Tiểu Khu Trưởng là đại-tá Nguyễn Văn Thành) đứng ra tiếp-nhận; và sau đó là phía Việt Nam chuyển-giao cho Ban Chỉ-Huy Lực-Lượng Đặc-Biệt Hoa-Kỳ (cố-vấn DSCĐ tức LLĐB gốc Thượng) nhận đưa về lại các Trại những ai còn muốn phục-vụ trong đó (ngoại-trừ một số xin trở về Buôn, một số xin nhập QLVNCH).  Như thế, các sĩ-quan LLĐB Mỹ có mặt trong buổi lễ là với tư-cách tiếp-nhận chứ không phải “bàn-giao”.

23.  Muốn biết rõ hơn về nguyên-nhân ra đời của “Fulro”, cách đối-phó của Chính-Quyền VNCH (ưu hay khuyết), v.v..., xin bấm nút nối kết “Fulro Hồi-Chánh” hoặc xem bạch-văn ở cuối bài này (trích trong cuốn hồi-ký của tôi nhan để “Cảnh-Sát-Hóa: Quốc-Sách Yểu-Tử của Việt-Nam Cộng-Hòa” do Xây-Dựng xuất-bản năm 2002).

3/  TT Ngô Đình Diệm Không Hề “Vào Rừng Hòa Giải Với Quân Fulro”.

Bà Nguyễn Thị Thanh viết: “Trong cuốn phim được kể lại đời sống Cụ Diệm họ đã nói chuyện hai anh em TT Diệm vào rừng với mục đích hòa giải với quân Fulro.  Câu nói tuy xuyên tạc nhưng rõ ràng CSVN vẩn nhìn nhận TT Diệm và ông Cố vấn Nhu có vào rừng BMT”.

Ý-Kiến của Lê Xuân Nhuận:

31.  Bà có biết (Chính-Quyền) Tổng-Thống Ngô Đình Diệm đã đối-phó với “Fulro” như thế nào hay không?  Đây là sự thật:

311.  Từ sau khi Thủ-Tướng Ngô Đình Diệm truất-phế Cựu-Hoàng Bảo-Đại, vùng đất Cao Nguyên mà dưới thời Hoàng-Đế Bảo Đại là “Hoàng Triều Cương Thổ” đã được sáp-nhập vào lãnh-thổ Việt-Nam Cộng-Hòa.  Do đó, đồng-bào các sắc-tộc Thượng cảm thấy bị mất “sông núi” của mình, nên một số phần-tử Thượng trước kia là công-chức, sĩ-quan, nghiệp-chủ dưới thời Pháp lẫn dưới thời Bảo Đại, ở khắp Miền Nam, đã đứng lên công-khai hoặc ngấm-ngầm chống-đối người Kinh, thực ra là chống-đối chế-độ Ngô Đình Diệm.

312.  Chính-Quyền TT Diệm đã tóm bắt hầu hết các kẻ cầm đầu mưu-đồ nói trên, gọi chung là “Phong Trào Thượng Tự Trị”, và đưa ra tập-trung học-tập trong một khu trại bên bờ sông An Cựu tại Huế.  Sau đó họ đã lần-lượt được trả tự-do, cho trở về nhiệm-sở cũ, hoặc trả về nguyên-quán để chịu biện-pháp khác.  Thời-gian 1954-1956, tôi làm Trưởng Đài Phát-Thanh “Tiếng Nói Quân-Đội tại Miền Trung”, có thời-gian đặt một trụ-sở cạnh cầu Tiệm Rượu (Phủ Cam), gần đó, nên đã có thấy và biết về khu trại ấy.

313.  Nhóm cầm đầu “Thượng Tự Trị” bị tập-trung học-tập này gồm có cả người ở một số Tỉnh nằm ngoài Cao Nguyên, thí-dụ Tỉnh Quảng-Ngãi (mà một phần-tử là Đinh Ngô, trước cuộc Cách Mạng 1-11-1963 đã là thiếu-tá QĐVNCH, sau này là một bạn thân của tôi – xem “Đinh Ngô”).

32.  Cho nên không hề có việc  TT Ngô Đình Diệm “Vào Rừng Hòa Giải Với Quân Fulro”.

Nếu xem việc làm của TT Diệm (theo lời bà kể) là “hòa giải” (“vào rừng hòa giải với quân Fulro) thì:

a)  Trước năm 1963 danh-xưng “Fulro” chưa được phổ-biến, Chính-Quyền chưa ghi nhận như là một tổ-chức (Front= Mặt Trận), mà chỉ gọi chung là “Phong Trào Thượng (Đòi) Tự Trị” cho nên không có hòa giải với “Fulro”.

b)  Hồi đó, người Thượng liên-hệ chỉ có cung+tên, dao, giáo, mác; ai thủ-đắc súng (kể cả người Kinh) bất-hợp-pháp đều bị tử-hình; cho nên chưa có “Quân Fulro”.

c)  Việc tóm bắt các phần-tử ấy thì chỉ do nhân-viên Công-An cấp Tỉnh và cấp Quận thi-hành, chứ không cần đến Tỉnh-Trưởng, nói chi Quốc-Trưởng (Tổng-Thống).  Bà đề-cao TT Diệm mà bà viết rằng “TT Ngô Đình Diệm Vào Rừng Hòa Giải với Quân Fulro” tức là bà đã “đề thấp” TT Diệm vậy.

4/  Ông Ngô Đình Nhu Không Phát-Biểu Gì Cả trong Buổi Lễ “Bàn Giao” kể trên.

Bà Nguyễn Thị Thanh viết: “ý kiến tôi nghe từ ba tôi là như sau: Ba tôi nói mạnh mẽ: “Ông Nhu cứng thật (vì ong Nhu thay Cụ Diệm nhận bàn giao), ông thuyết trình nẩy lửa trước mặt tướng tá Mỹ. Ông kêu gôi Fulro là chúng ta là dân nước VN, có bổn phận bảo vệ đ61t nước…. Hởi Quân lực Fulro hãy hướng vể Sài Gòn (ông hét lên chỉ tay về Sài Gòn) chứ không hướng về Washington !!!...”

Ý-Kiến của Lê Xuân Nhuận:

41.  Lễ “bàn giao” mà bà Thanh đang nói đến là lễ qui-thuận của 2,000 phần-tử Thượng tại Ban Mê Thuột, như đã kể trên.  Lễ này diễn ra vào năm 1967, mà ông Cố Vấn Ngô Đình Nhu thì đã cùng với TT Ngô Đình Diệm từ-trần từ năm 1963 (4 năm trước) rồi; ông Nhu đâu còn sống mà dự lễ và phát-biểu này kia.

42.  Còn nếu nói về thời-gian hai ông Diệm & Nhu còn sống, thì lại không có một cuộc “bàn giao” nào cả (theo như lời bà là Mỹ bàn-giao Fulro cho Việt-Nam), mà chỉ có buổi lễ kết-thúc đợt tập-trung học-tập của số phần-tử Thượng “đòi Tự-Trị” ở Huế trước năm 1963.  Như thế thì có thể là ông Nhu đã có phát-biểu gì đó trong dịp này.  Nhưng về câu nói mà bà gán cho ông Nhu “Hởi Quân lực Fulro hãy hướng vể Sài Gòn (ông hét lên chỉ tay về Sài Gòn) chứ không hướng về Washington !!!...” thì không hợp luận-lý chút nào, bởi lẽ Mỹ đã bật đèn xanh cho TT Diệm thành-lập một chính-quyền nhất-thống, chỉ-đạo, tiếp tay và yểm-trợ cho TT Diệm thanh-toán các giáo-phái, giải-tán các tổ-chức còn lại từ thời Pháp, Bảo Đại, nghĩa là Mỹ chống “Hoàng Triều Cương Thổ”, Mỹ chống “Phong-Trào Thượng Tự-Trị”, Mỹ chống “Fulro”; làm sao có chuyện “Thượng Tự-Trị” hay “Fulro” “hướng về Washington” để ông Nhu “hét lên” như thế?  (Tôi xin nhắc bà: Danh-xưng “Fulro” là tiếng Pháp viết tắt; mãi đến những năm 1967-68 mà tôi thấy được, cấp-hiệu [quân-hàm] của các cấp chỉ-huy “Fulro” vẫn đúng y là cấp-hiệu của quân-đội Pháp, v.v...).

43.  Ông Ngô Đình Nhu là một nhà chính-trị mà chống Mỹ bằng cách hò hét hùng-hổ như thế trong một buổi lễ công-khai, trong khi Mỹ còn ủng-hộ và viện-trợ cho Đệ-Nhất Cộng-Hòa, thì nếu bà là người Mỹ bà có chịu nhịn hay không?  (Kết-quả thế nào?).  Cho nên, thay vì nâng cao ông Nhu thì bà đã hạ thấp ông ấy.

5/  Ông Ngô Đình Diệm Không Làm Thượng Thư vào năm 23 tuổi.

Bà Nguyễn Thị Thanh viết: “Chúng ta nhờ lại lúc còn trai 23 tuổi, làm thượng thư bộ lại (như thủ tướng) của vua Bảo đại”.

Ý-Kiến của Lê Xuân Nhuận:

Ông Ngô Đình Diệm không làm Thượng Thư vào năm 23 tuổi.  Cứ theo các tài-liệu do nhiều tác-giả hiện-đại thực-hiện thì ông Diệm (sinh năm 1901) làm Thượng Thư Bộ Lại vào năm 1933 tức 32 tuổi chứ không phải 23 tuổi (xem “Thượng-Thư” để biết nhiều chi-tiết liên-quan).

Kết-Luận:

Tôi chỉ “phản bác” “điều gì sai” như bà đã viết, nhưng:

1.  Tôi chỉ góp ý về các điểm bà đã viết ra, tức là thảo-luận về “sự-kiện/việc chung” (không nhắm “hơn thua” với bà, mà chỉ nhân dịp trình-bày những gì tôi biết, để tùy mọi người đối-chiếu tìm hiểu Sự Thật Lịch-Sử.  Nếu bà không đồng-ý thì thôi, tôi không hề “dám ra lệnh” bà thay đổi ý-kiến của bà, về các chi-tiết lịch-sử nói trên, huống chỉ về lập-trường của bà:

“từ năm 1963 là thời chế độ CSBV còn ác liệt, mà TT Ngô Đình Diệm đã quyết tâm giao hòa với CSBV, ngày nay qua bao nhieu đổi mới, tại sao chu1g ta còn dám nói giài hòa với CSVN là tự sát” và “Nói trắng ra là tôi chủ trương hòa hợp hòa giải thật sự đó. Đó là quyền tự do của tôi, là chân lý sống trong hoàn cảnh thiên thời địa lợi nhân hòa hiện tại của tôi”).

2.  Tôi không đả-động gì đến “cá-nhân/đời tư” của bà, tức là không hề “xúc phạm danh dự một người ĐÀN BÀ” là bà).

3.  Tôi chỉ sử-dụng lời-lẽ hòa-nhã, viết ra trong lúc “tỉnh-táo” (hẳn bà đã thấy), ước mong nhận được những ý-kiến phản-hồi đúng-đắn và đứng-đắn, để học hỏi thêm.

Trân-trọng kính chào bà.

LÊ XUÂN NHUẬN      

CUỘC NỔI LOẠN CỦA "FULRO"* TẠI SARPA

        TRONG đêm rạng ngày 20-9-1964, tất cả lính Thượng, đa-số người gốc Édé (trước kia gọi là Đê, Rhadé) trong trại Lực-Lượng Đặc-Biệt Sarpa ở Buôn Daksak, thuộc Quận Đức-Lập, Tỉnh Quảng-Đức, bỗng-nhiên nổi dậy giết hết các sĩ-quan chỉ-huy gốc Kinh trong Trại, rồi kéo đến trụ-sở Quận bắt trói viên thiếu-tá Quận-Trưởng và các sĩ-quan Chi-Khu, trước mắt của các sĩ-quan Cố-Vấn Hoa-Kỳ.

        Hành-động phản-loạn ấy cũng cùng diễn ra tại các Trại BuPrăng và B.Miga thuộc Tỉnh Quảng-Đức, và Trại B.Briêng thuộc Tỉnh Darlac; nhưng trong Lực-Lượng Đặc-Biệt*người Thượng tại Sarpa ở Quận Đức-Lập của Tỉnh Quảng-Đức thì quy-mô hơn và tàn-bạo hơn.

        TÔI liền chỉ-thị cho đại-úy Phạm Văn Kính, Trưởng Chi CSQG Quận Đức-Lập, tìm cách len-lỏi vào đám loạn-quân nói trên, để phát-hiện những kẻ cầm đầu - nếu cần thì vô-hiệu-hóa - và khám-phá các âm-mưu tiếp theo.

        Trong lúc đó thì, ở cấp Trung-Ương, Chính-Quyền Việt-Nam can-thiệp với phía Hoa Kỳ.  Kết-quả, các cố-vấn Mỹ tại chỗ kêu gọi trại-viên trở về, sau khi một số quá-khích đã bỏ vào rừng.  Trại liền kiểm-điểm nhân-số và vũ-khí còn lại, chỉnh-đốn đội-ngũ, và tổ-chức một lễ trình-diện để họ cam-kết tuân-hành luật-pháp Quốc-Gia.

        Nhưng những dàn-xếp kể trên chỉ được thông-báo xuống đến Sư-Đoàn 23/Khu 23 Chiến-Thuật, tức cấp thẩm-quyền quân-sự Liên-Tỉnh cao hơn Tiểu-Khu/Tỉnh Quảng-Đức; do đó, đại-tá Đặng Hữu Hồng và tôi đếu không biết gì.

        SÁNG ẤY, với trách-nhiệm Tỉnh-Trưởng và Trưởng Ty Cảnh-Sát Quốc-Gia địa-phương, đại-tá Hống và tôi đã ra tận nơi để xem xét tình-hình.

        Đoạn đường Quốc-Lộ 14 giữa Buôn Ma Thuột và Quận Kiến-Đức cũng như Liên-Tỉnh-Lộ 8-Bis giữa Gia-Nghĩa và ngã-ba Daksong vắng tanh; đoàn xe chúng tôi đến gần Sarpa thì phải ngừng lại trước một hàng rào dây thép gai.

        Nhìn vào doanh-trại thì thấy xung quanh là những chòi canh cất trên bờ thành cao+dày lởm-chởm cọc sắt, thép gai và lon đồ hôp; từ mỗi chòi canh có hai khẩu súng đại-liên do hai lính Thượng phụ-trách lăm-lăm chĩa mũi về phía chúng tôi.  Nhìn vào bên trong thì thấy mấy dãy lính Thượng sắp hàng chỉnh-tề; giữa sân là những cụm súng dựng chụm đầu nhau; và một số người đi qua, đi lại giữa các khu nhà lợp tôn.

        Chúng tôi không thể trở lui, nên cùng rảo bước thản-nhiên tiến đến cổng vào.

        Mấy người gác cổng dợm chận chúng tôi, nhưng thấy chúng tôi hiên-ngang tiến vào nên đứng nghiêm chào rồi đánh kiểng để báo tin.  Một viên trung-tá và một viên thiếu-tá Lực-Lượng Đặc-Biệt người Mỹ ra đón chúng tôi.  Viên thiếu-tá này đã từng gặp tôi trong một dịp Phối-Trí-Viên đưa tôi vào thăm Ban Chỉ-Huy Trại trước đây.

        ĐẠI-ÚY Phạm Văn Kính, Trưởng Chi CSQG Quận này, lái xe từ ngoài chạy vào, nói nhỏ với tôi là chính gã thông-dịch-viên người Chiêm, tên Chế Champa, đã cầm đầu cuộc nổi loạn và giết người Kinh trong Trại này.  Anh đưa mắt chỉ cho tôi thấy một thanh-niên mặc dân-phục đang đứng nói chuyện với một sĩ-quan Mỹ và mấy người lính Thượng đang làm những việc linh-tinh.

        Tôi ra lệnh cho Kinh.  Kính đến vỗ vai Champa, nói qua, nói lại vài câu gì đó, xong anh dẫn y lên xe, lái chạy ra đường.

        Ngang đây thì có mấy chiếc phi-cơ phản-lực quần quanh Sarpa, rồi hai trực-thăng hạ cánh; đại-tướng Nguyễn Khánh được hướng-dẫn vào chủ-tọa buổi lễ như đã dự-trù.

        TÔI không dự lễ, mà lo phần việc chuyên-môn của mình.  Tôi ra khỏi Trại, vẫy gọi tài-xế - lúc ấy hàng rào dây thép gai chận đường đã được dẹp rồi.

        Tôi lên thẳng Nha CSCA Cao-Nguyên Trung-Phần ở Buôn Ma Thuột, là nơi mà tôi bảo Kính chở Chế Champa đến trình-diện Nha.  Ở đó, Kính sẽ thảo bản tường-trình, và đợi tôi đến để tôi căn-cứ vào đó mà làm báo-cáo trình Vùng và Tổng Nha.

        Thế nhưng, khi tôi đến noi thì Phối-Trí-Viên cấp Vùng đã nhanh chân hơn, đến Nha xin bảo-lãnh cho Chế Champa và chở y đi... nơi nào, làm gì, từ đó về sau tôi không còn biết gì hơn.

        PHẦN tôi, tôi đã chọn Y M'Lô, một nhân-viên Thượng gốc Édé, huấn-luyện phương-thức hoạt-động tình-báo nội-tuyến, xong thả anh vào mật-khu Fulro, giả làm người Thượng chống-đối người Kinh, đào-ngũ đi theo lãnh-tụ "Fulro" là Y Bham.

        Chỉ một thời-gian ngắn sau đó, Y M'Lô đã gửi về cho tôi khá nhiều tin-tức về thành-phần chỉ-huy, chủ-trương và dự-tính, tổ-chức, nhân-số, vũ-khí, v.v... của Fulro; đặc-biệt anh đã đánh cắp dược cả một xấp hồ-sơ tối-mật, gồm có mấy cuốn sổ tay công-tác của Y Bham, mấy mẫu cờ "Fulro" khác nhau, do chính tay y nắn-nót vẽ ra, mấy cặp cấp-hiệu chỉ-huy dựa theo kiểu-mẫu trong quân-đội Pháp mà y đã định áp-dụng trong đội-ngũ "Fulro".

        KHI tôi lên làm Trưởng Ngành Đặc-Cảnh Vùng II, tôi thấy chỉ có những tài-liệu ấy là giá-trị nhất trong khối hồ-sơ mà toàn Vùng có được về "Fulro".

LÊ XUÂN NHUẬN     

*Cứ theo thủ-bút của Y Bham thì FULRO là "Front Unifié de Lutte de la Race Opprimée" (về sau đổi thành "des Races Opprimées").

*LLĐB (gọi thế vì các sĩ-quan của Mỹ ở các Trại này đều đội mũ nồi màu xanh - Green Berets) trước khi chuyển qua QLVNCH.

Các nhà quân-sỰ “Kinh”

trưỚc chiẾn-thuẬt dàn quân cỦa “Fulro”

         TRONG những năm giữa thập-niên 1960, Phong-Trào “Fulro” nổi dậy rất mạnh ở Cao-Nguyên.

Sau nhiều hành-động dã-man của nhóm người Thượng được Hoa-Kỳ huấn-luyện và vũ-trang ấy, Chính-Quyền Việt-Nam Cộng-Hòa đã áp-dụng chính-sách khoan-hồng chiêu-dụ họ về với đại-khối quốc+dân.

         Trong đợt trở về đầu tiên và lớn nhất vào năm 1967, hai bên đồng-ý để “Fulro” đưa về một lực-lượng quân-sự đông-đảo, tập-trung tại một số Buôn xung quanh Buôn Ma-Thuột, để chuẩn-bị cho tiến-trình kiểm-điểm khí-giới, hồi-hương phục-hoạt, hoặc tái phối-trí vào các đơn-vị Dân-Sự Chiến-Đấu hay hội-nhập Quân-Lực Việt-Nam Cộng-Hòa.

Để  chính-thức-hóa  và  chi-tiết-hóa  thỏa-thuận nói trên, ông Y Bham, lãnh-tụ “Fulro”, cử một đại-diện về gặp đại-diện Chính-Quyền.

Cuộc nói chuyện với “Fulro” được Trung-Ương ủy-thác cho Bộ Tư-Lệnh Vùng II Chiến-Thuật ở Cao-Nguyên.

         Hồi đó, trung-tướng Vĩnh-Lộc là Tư-Lệnh Vùng này.

         ‘Fulro’ đã khởi loạn từ năm 1964.  Qua năm 1965, Lộc được thăng lên chuẩn-tướng -- là cấp tướng-một-sao mới được áp-dụng lần đầu trong Quân-Lực Việt-Nam Cộng-Hòa -- và đưa lên coi Vùng này.

         TƯ-LỆNH Vùng ủy-thác lại cho đại-tá Nguyễn Văn Thành, Tiểu-Khu-Trưởng kiêm Tỉnh-Trưởng Tỉnh Darlac, thực-hiện cuộc họp và thay mặt chủ-trì.

         Tôi thấy hầu như đại-diện của các cơ-quan chính-quyền tham-dự cuộc họp đều rất thỏa-mãn với sự-kiện này, nên không góp ý gì cả, đồng-ý hoàn-toàn với mọi phát-biểu của Trưởng Tỉnh địa-phương, nên tôi tự nghĩ:  Cấp Trên cần biết quan-điểm của các cơ-quan chuyên-môn; mình đến dự họp là để nói lên tiếng nói của ngành/nghề mình, nếu cần, chứ đâu chỉ để thuần-túy gật đầu.

Do đó, khi ông Paul-Nurr, Tổng-Trưởng Bộ Phát-Triển Sắc-Tộc, nhân-danh Chính-Quyền Trung-Ương, ngỏ lời với viên Trưởng Đoàn Đại-Diện của ông Y Bham, bằng lời mở đầu:

-- “Kính thưa vị đại-diện của lãnh-tụ Y Bham kính yêu của chúng ta...”

thì tôi liền đưa tay ra ngăn lời ông Paul-Nurr ngay:

-- Ông Y-Bham là lãnh-tụ của các đoàn-viên “Fulro”, còn ông Tổng-Trưởng thì là đại-diện của Chính-Quyền, cho nên ông Tổng-Trưởng không thể gọi ông Y-Bham là “lãnh-tụ kính yêu của chúng ta” được!

         Cử-tọa “Ồ!” lên, người thì gật đầu đồng-ý với tôi, kẻ thì lắc đầu nhìn vào Paul Nurr.  Paul Nuârr xin lỗi, và xin nói lại.

Không-khí cuộc họp bắt đầu sinh-động hơn.

         TRONG lúc hai bên trao đổi ý-kiến với nhau, thì trung-tá Phạm Châu Tha, Trưởng Khu 23 An-Ninh Quân-Đội, kề miệng sát vào tai tôi:

         -- “Fulro” hoạt-động ngay trong các trại Lực-Lượng Đặc-Biệt, lâu nay bọn mình có biết gì đâu!

Tôi quay nhìn Tha, cảm thấy hụt-hẫng phần mình.

         “Lực-Lượng Đặc-Biệt” là một tập-hợp các thanh-niên gốc Thượng, được Mỹ huấn-luyện, vũ-trang, cung-cấp quân-nhu, tổ-chức thành Đội/Đoàn, đồn-trú tại một số Trại lớn rải-rác ở miền núi, và đi hành-quân diệt-Cộng dọc theo biên-giới giữa Cao-Nguyên Việt-Nam và Lào+Miên.  Mỗi Trại được đặt dưới quyền chỉ-huy của một số sĩ-quan gốc Kinh thuộc Quân-Lực Việt-Nam Cộng-Hòa, bên cạnh một số sĩ-quan Cố-Vấn Hoa-Kỳ.

         Phần lớn các Ty Cảnh-Sát Quốc-Gia đã không theo sát hoạt-động của các thành-viên Lực-Lượng Đặc-Biệt, bởi lẽ tưởng họ cũng là quân-nhân, bất-tiện trong việc vào+ra các trại thuộc quyền của các sĩ-quan quân-sự Việt-Nam và Hoa-Kỳ.

         Trung-Ương không chỉ-thị gì, nên họ nghĩ rằng An-Ninh Quân-Đội mới là cơ-quan theo dõi quân-nhân.

         Tôi thì cho là cả hai cơ-quan đều cùng góp phần vào công-tác này, nhưng An-Ninh Quân-Đội có lợi-thế hơn.  Không ngờ hôm nay viên Trưởng An-Ninh Quân-Đội của Khu Chiến-Thuật liên-hệ lại thú-nhận như trên.

         RIÊNG tôi thì tôi thấy rõ “Lực-Lượng Đặc-Biệt” chỉ là tổ-chức “Dân-Sự Chiến-Đấu” (CIDG=Civilian Irregular Defense Group) gồm toàn người Thượng Cao-Nguyên.  Khi tôi đảm-trách Trưởng-Ty CSQG Tỉnh Quảng-Đức, tôi đã đặc-biệt lưu-tâm, tạo dịp cho các Trưởng-Chi, Trưởng-Ban Hoạt-Vụ, nhân-viên điều-tra, vào+ra các Trại CIDG nói trên, và đã sơ-sót là chỉ chú-trọng vấn-đề ngăn-ngừa Việt-Cộng/Thượng-Cộng xâm-nhập vào lực-lượng này.

         Lúc đầu, tôi cũng tưởng là phong-trào Thượng đòi Tự-Trị chỉ còn thu hẹp trong dăm cá-nhân lứa tuổi trung-niên/cao-niên ở bên ngoài Trại, và có thể bị Việt-Cộng lợi-dụng để tuyên-truyền chăng, chứ các thành-viên CIDG thuộc lứa thanh-niên trong Trại thì đã sống chung hòa-hợp với các sĩ-quan người Kinh cũng như người Mỹ rồi; vả lại kỷ-luật nhà-binh là một cản-trở cho việc tự-ý huy-động lẫn nhau làm điều vô-kỷ-luật; nên việc cần làm chỉ là ngăn-phòng Việt-Cộng cài cấy đặc-công từ bên ngoài vào.

Bây giờ thì các biến-động đẫm máu đã xảy ra rồi.

         DƯỚI thời Hoàng-Đế Bảo-Đại, người Thượng được hưởng quy-chế tự-trị với nhiều đặc-quyền, và đất của họ được gọi là “Hoàng-Triều Cương-Thổ”.

         Dưới thời Tổng-Thống Ngô Đình Diệm, họ bị tước mất các quyền nói trên, nên họ nổi dậy trong một Phong-Trào mệnh-danh là “Thượng Tự-Trị”, khởi đầu từ năm 1957; và các lãnh-tụ đã bị Chính-Quyền cô-lập & giam+đày.  Tuy thế, người Thượng nhiều nơi vẫn nghe theo các phần-tử cầm-đầu, tiếp-tục đòi-hỏi lợi+quyền, bằng cách chống lại người Kinh.

         Đệ-Nhất Cộng-Hòa đã bị lật đổ từ ngày 01-11-1963; nhưng vì Đệ-Nhị Cộng-Hòa cũng chưa giải-quyết thỏa-đáng vấn-đề, nên họ lợi-dụng vũ-khí của Mỹ để giết người Kinh.

         Hành-động như thế tức là tạo-loạn, phá rối trật-tự công-cộng, phương-hại nội-an; nhưng nếu Chính-Quyền phân-tích, giải-quyết bằng các phương-sách chính-trị thì hơn...

         TIẾP theo, phái-đoàn “Fulro” trình-bày dự-tính đóng quân tại bốn Buôn Thượng nằm ngoài Thị-Xã Buôn-Ma-Thuột.

         Tôi thấy đại-diện của các đơn-vị quân-sự địa-phương vừa nghe vừa lộ vẻ bằng lòng, nên tôi xin phép cắt ngang,  lên chỉ vào tấm bản đồ hành-quân của Tiểu-Khu có sẵn trong phòng:

         -- Đây là khu-vực “Fulro” dự-định tập-trung quân: một, hai, ba, bốn.  Bốn địa-điểm ấy là bốn Buôn Thượng.  Mới nhìn sơ qua thì thấy là họ phân-tán rải-rác đồng-đều, và đều  ở vùng ngoại-ô.  Nhưng xin quý vị nhìn kỹ: chúng ta chỉ có bốn hướng lưu-thông đường bộ, tức đường chuyển quân: Đông về Nha-Trang, Bắc lên Pleiku, Nam xuống Quảng-Đức, Tây qua Cao-Miên; họ đóng thế này tức là họ chận bốn mặt; giả-dụ Việt-Cộng trá-hình nhập vào với họ thì ta lúng-túng bên trong, mà các lực-lượng tiếp-viện cũng gặp khó-khăn bên ngoài...

         Hiển-nhiên, các Quốc-Lộ 14 và 21 thì ai cũng đã rành đường; nhưng khi nhìn theo mũi que thuyết-trình của tôi thì thấy rõ-ràng là chúng đi ngang sát vùng “Fulro” dự-định tập-trung.

         Bên ngoài, Fulro chỉ là một nhóm người Thượng nổi loạn, làm sao chống nổi các đơn-vị hùng-hậu của Quân-Lực Việt-Nam Cộng-Hòa.  Nhưng trong thực-tế, tuy Sư-Đoàn 23 Bộ-Binh có một số đơn-vị Thám-Báo người Thượng, và mỗi Tiểu-Khu đều có nhiều quân-nhân người Thượng trong các Đại-Đội thuộc Bộ Chỉ-Huy Địa-Phương-Quân, nhưng Quân-Lực không tiện sử-dụng các bộ-phận ấy để truy lùng “Fulro”, vì họ cùng là người Thượng với nhau.  Trong việc chống lại “Fulro”, họ nghe theo lời của các Thầy Mo, Chủ Làng, “lãnh-tụ Fulro” hơn là cấp chỉ-huy người Kinh.  Còn lại các đơn-vị người Kinh thì tuy thiện-chiến nhưng đã quen với chiến-tranh trận-địa hơn là du-kích núi-rừng.  Vả lại người Thượng đáng ngại hơn cả Việt-Cộng ở chỗ dẫm được chân đất lên đầu đá nhọn, gai sắc; trèo cây thoăn-thoắt quan-sát được xa; bắn nỏ và tên tẩm độc không phát tiếng nổ hoặc lóe lửa ra nên chỗ họ nấp khó bị phát-hiện; dãi nắng, dầm mưa, ăn sống, uống đục, bền-bỉ hơn người Kinh mình; v.v...

         Cho nên, kết-hợp với vũ-khí của Mỹ mà họ đã có (AR-15 tân-tiến trong lúc quân-nhân Kinh chỉ có Carbine M-1 cổ-lỗ-sĩ) và họ đã được huấn-luyện sử-dụng thành-thạo; và trên hết là lòng hận-thù đối với người Kinh -- dù là thường-dân, đàn-bà, trẻ-con -- như họ đã từng chứng-tỏ qua các vụ thảm-sát vợ+con sĩ-quan người Kinh trong Trại, hành-khách xe-đò qua đường, trong mấy năm qua, tôi không hoàn-toàn tin-tưởng là họ còn có lực-lượng đáng kể thế đó mà lại trở về dễ-dàng thế kia (dự-trù trở về hơn hai ngàn người cơ mà).

        Dù sao, phòng xa vẫn hơn coi thường.

         SAU khi hội-nghị đồng-ý định lại các điểm tập-trung Fulro, tôi góp ý thêm:

         -- Xin đề-nghị tiếp: ấn-định lịch-trình để vào giai-đoạn cuối-cùng là ông Y-Bham đích-thân dự họp và rồi cũng cùng về với mọi người.

         Y BHAM nguyên là Phó Tỉnh-Trưởng Thượng-Vụ của Tỉnh Darlac.

         Năm 1960-61, lúc tôi tùng-sự đợt đầu tại Nha CSCA Cao-Nguyên Trung-Phần, ở Buôn Ma-Thuột, tôi có bắt được một số dân Thượng hoạt-động cho Việt-Cộng, và đã giải chúng đến giao cho viên Phó Tỉnh-Trưởng Thượng-Vụ, để ông giải-quyết theo phong-tục Thượng.

         Các kẻ phạm tội hình-sự & hộ-sự dù là người Kinh mà xâm-phạm đến người Thượng, thì cũng đều được giao cho “Tòa Án Phong-Tục Thượng” xử.

         Do đó, tôi có quen biết và tìm hiểu về Y Bham.

         Ông là một cựu nhân-viên sở Pháp, thuộc số hiếm-hoi học cao hơn người xung quanh.

         Nhưng trong nội-các “Thượng Tự-Trị” của ông, tuy cũng gồm đủ các Bộ, song các Tổng/Bộ-Trưởng dân-sự hoặc Tổng-Tham-Trưởng/Tư-Lệnh quân-sự chỉ là cựu công-nhân Công-Chánh của Pháp hoặc cựu binh-sĩ phụ-lực-quân (“lính Ra-Đê”) của Pháp trước kia mà thôi.

         Theo tôi, Y Bham và đồng-bọn không phải là cộng-sản; nhưng họ dễ bị khích-động -- phần vì tự-ái sắc-dân, phần cần quyền+lợi bản-thân, lại thích “chơi” với “cấp cao”.

         Dưới thời Pháp-thuộc, các Chủ Làng-lớn đã được tiếp-xúc nhiều lần với Hoàng-Đế Bảo-Đại, cao hơn các quan địa-phương, dù Ta hay Tây.

         Dưới thời Đệ-Nhất Cộng-Hòa, các Chủ Làng-lớn bị bắt quỳ xuống tùng-phục rửa chân cho Tổng-Thống Ngô Đình Diệm.

         Bây giờ, dưới thời Đệ-Nhị Cộng-Hòa, Y Bham lãnh-đạo các Chủ Làng lớn trên toàn Cao-Nguyên, mới chỉ được cấp Tỉnh-Trưởng tiếp đón đại-diện của mình, trong lúc đại-diện Chính-Quyền Trung-Ương, là Bộ-Trưởng Paul Nurr, chỉ là đàn-em của ông mà thôi.  Nay Lor, thấp hơn ông nhiều, mà cũng đã là đại-tá, Tỉnh-Trưởng Tỉnh Pleiku rồi.  Rõ-ràng, ông cần tiếp-xúc với cấp thật cao, và được biệt-đãi hơn người...

         NHƯNG đề-nghị trên của tôi không được ngay phía Chính-Quyền trong buổi họp này lưu-tâm.

         Chắc hẳn là vì Địa-Phương chỉ được Cấp Trên giao cho nhiệm-vụ trù-liệu thể-thức tiếp-nhận số người trở về, nên không tự-ý đề-cập vấn-đề bản-thân lãnh-tụ “Fulro”.

         Tiểu-Khu chỉ lo có việc tiếp nhận một đợt trở về, còn  về tương-lai của cả phong-trào thì không thấy ai nói gì.

         CẢ một biến-cố quan-trọng cho cả Quốc-Gia như thế mà đi giao khoán cho một Vùng II Chiến-Thuật); và, cuộc nổi loạn lan tràn nhiều Tỉnh, mà Vùng lại chỉ ỷ lại vào một Tiểu-Khu Darlac (Édé của Tỉnh Darlac đã nổi loạn bạo-hành tại hai Tỉnh Quảng-Đức và Darlac vào năm 1964; tiếp theo, Djarai của Tỉnh Pleiku cũng đã tạo-phản thảm-sát người Kinh ở Tỉnh Phú-Bổn vào năm 1965; trong lúc Tổng-Trưởng Paul Nuârr, người gốc Bahnar/Sédang của Tỉnh Kontum, xem như đứng trên tất cả các sắc-dân Thượng toàn Vùng, đồng-thời đại-diện Chính-Quyền Trung-Ương, thì lại tự xem dưới quyền lãnh-đạo của Y Bham!)

         Tôi nghĩ: Y Bham mà còn lưu-vong trong rừng thì “tinh-thần Fulro” -- Thượng đòi tự-trị -- vẫn chưa nguội tàn.

         Dưới thời Đệ-Nhất Cộng-Hòa, họ đã bị thực-dân Pháp giật dây.  Bây giờ, dưới thời Đệ-Nhị Cộng-Hòa, họ lại nhận thêm được sự tán-trợ vô-ý-thức vì nghĩa-hiệp-hão của một số ít nhân-vật Hoa-Kỳ.

         QUẢ thật, sau đó “Fulro” vẫn còn quấy rối, nổi bật là mấy vụ ở Tỉnh Pleiku.

         Paul Nurr, người gốc Bahnar (Kontum), rời chức Tổng-Trưởng Phát-Triển Sắc-Tộc;  Nay Louett, người gốc Djarai (Pleiku), lên thay.

         Nhưng Y Bham, người gốc Édé (Darlac), vẫn chưa trở về...

LÊ XUÂN NHUẬN