TRUNG-TƯỚNG VĨNH LỘC

VÀ TÔI

 

I

Quân-Lực Siết Chặt Hơn

Guồng Máy Chính-Quyền Dân-Sự

 

... “Các cấp lănh-đạo chính-quyền quân-sự muốn nắm cơ-quan an-ninh & phản-gián dân-sự―là Cảnh-Sát Quốc-Gia―một cách vững-chắc, toàn-diện và lâu-dài hơn.

Để thống-nhất hoạt-vực giữa các cơ-quan dân-sự với tổ-chức lănh-thổ của phía quân-sự, Nha Cảnh-Sát Quốc-Gia Miền Nam Trung-Nguyên Trung-Phần (5 Tỉnh và 1 Thị-Xă biệt-lập), mà Giám-Đốc là Quận-Trưởng Bảo Trọng, đóng ở Nha-Trang, được sáp-nhập với Nha CSQG Cao-Nguyên Trung-Phần (7 Tỉnh), mà Giám-Đốc là Quận-Trưởng Nguyễn Bính, đóng ở Ban-Mê-Thuột, để thành-lập Nha CSQG Vùng II Chiến-Thuật (12 Tỉnh và 1 Thị-Xă biệt-lập).

Trụ-sở Nha Cảnh-Sát Quốc-Gia Vùng II Chiến-Thuật được đặt tại Pleiku, để cơ-quan Cảnh-Sát Quốc-Gia cấp Vùng này phối-hợp hoạt-động chặt-chẽ hơn, về mặt quân-sự, với Bộ Tư-Lệnh Quân-Đoàn II đóng ở đây.

Quận-Trưởng Nguyễn Bính được cử làm Giám-Đốc, và tôi làm Chủ-Sự Pḥng Cảnh-Sát Đặc-Biệt của Nha Vùng này.

Ngoài ra, chức-vụ Đại-Biểu Chính-Phủ tại cấp Vùng không c̣n nữa. Một viên-chức dân-sự cao-cấp được bổ-nhiệm đến làm Phụ-Tá Hành-Chánh cho Tư-Lệnh Quân-Đoàn & Vùng Chiến-Thuật, để giúp viên Tướng Vùng cầm-nắm các cơ-quan dân-sự trong Vùng ḿnh.

 

Hồi đó, Tư-Lệnh Quân-Đoàn II kiêm Vùng II Chiến-Thuật là Thiếu-Tướng (về sau là Trung-Tướng) Vĩnh Lộc; Phụ-Tá Hành-Chánh là Đốc-Sự Cao Xuân Thiệu.

 

Đáng lẽ văn-pḥng Phụ-Tá Hành-Chánh (là phần-vụ dân-chính) cũng như trụ-sở Nha Cảnh-Sát Quốc-Gia (là cơ-quan dân-sự) đặt tại Nha-Trang là nơi tọa-lạc của Bộ Tư-Lệnh Vùng Chiến-Thuật (lănh-thổ), nhưng v́ quân-sự trọng hơn chính-trị, chiến-thuật nằm trên chiến-lược, nên Phụ-Tá Hành-Chánh cùng ban điều-khiển Nha Cảnh-Sát Quốc-Gia Vùng II CT phải làm việc bên cạnh Bộ Tư-Lệnh Quân-Đoàn ở Pleiku.”

(trích từ cuốn hồi-kư “Biến-Loạn Miền Trung” của Lê Xuân Nhuận, trang 31-32)

 

Sau khi được hội-đồng hai Nha CSQG Miền Nam Trung-Nguyên Trung-Phần và Cao-Nguyên Trung-Phần chọn lựa, và Tổng-Nha CSQG/Khối CSĐB chấp-thuận cho tôi làm Chủ-Sự Cảnh-Sát Đặc-Biệt cho Vùng II Chiến-Thuật, tôi theo Nha dời trụ-sở từ Ban-Mê-Thuột lên Pleiku, trước ngày bầu-cử Tổng-Thống và Phó Tổng-Thống của Nền Đệ-Nhị Cộng-Ḥa vào ngày 3-9-1967.

 

II

Chuẩn-Tướng Vĩnh Lộc

lên làm Tư-Lệnh QĐII & Vùng II CT

 

Chuẩn-Tướng Vĩnh Lộc lên làm Tư-Lệnh Quân-Đoàn II & Vùng II Chiến-Thuật (bản-doanh đóng tại Pleiku) trong tháng 6-1965.

Một trong các hoạt-động đầu tiên của ông, đương-nhiên, là đi thăm các đơn-vị quân-sự và hành-chánh thuộc quyền.

 

Khi Chuẩn-Tướng Vĩnh Lộc đến Tiểu-Khu/Tỉnh Quảng-Đức, v́ các quân-nhân thuộc Bộ Chỉ-Huy Tiểu-Khu cùng với nam+nữ công-chức thuộc Ṭa Hành-Chánh Tỉnh đều tập-trung tại trụ-sở Ṭa Tỉnh (có pḥng họp rộng), nên ông tiếp-xúc với họ trước, để họ trở về pḥng giấy làm việc, rồi mới dự cuộc thuyết-tŕnh của Tiểu-Khu-Trưởng kiêm Tỉnh-Trưởng địa-phương.

 

Một trong những lời phát-biểu của Chuẩn-Tướng Vĩnh Lộc với tập-thể quân-nhân và công-chức tại đây vào dịp này, là: “Người ta đưa tôi lên đây...” Ư nói là ông không thích lên đây, mà “bị” đưa lên đây (Cao Nguyên Trung Phần).

 

Tôi đoán là ông bất-măn hai việc:

Thứ nhất, trong thời-gian Đại-Tướng Nguyễn Khánh ban-hành “Hiến Chương Vũng Tàu” (16-8-1964), Quân-Đội Việt-Nam Cộng-Ḥa đặt thêm một cấp Chuẩn-Tướng (tướng 1-sao). Đại-Tá Vĩnh Lộc là Tư-Lệnh Sư-Đoàn 9. Ông được thăng cấp đại-tá từ tháng 11-1963. Nếu không có cấp tướng 1-sao này th́ hẳn ông đă được thăng thẳng lên Thiếu-Tướng (tướng 2-sao), có đâu chỉ là tướng 1-sao khi lên cầm-nắm Quân-Đoàn II.

Thứ hai, ngày 19-6-1965, Thiếu-Tướng Nguyễn Cao Kỳ, Chủ-Tịch Ủy-Ban Hành-Pháp Trung-Ương (Thủ-Tướng), cho ra đời “Nội Các Chiến Tranh”. Chuẩn-Tướng Vĩnh Lộc được xem là một trong các tướng trẻ thuộc nhóm Nguyễn Cao Kỳ (người Mỹ rất khoái, gọi là “Young Turks” [cấp-tiến, cải-cách]). Đáng lẽ phải ở thủ-đô, sát cánh với Tướng Kỳ, thế mà cũng trong tháng 6-1965 Tướng Lộc phải lên miền núi – Cao-Nguyên.

*

Trong phần thuyết-tŕnh sau đó về t́nh-h́nh Tiểu-Khu/Tỉnh địa-phương, Tiểu-Khu-Trưởng kiêm Tỉnh-Trưởng là Trung-Tá (về sau là cố Đại-Tá) Đặng Hữu Hồng đă giao cho tôi (Lê Xuân Nhuận, Trưởng Ty Cảnh-Sát Quốc-Gia Tỉnh Quảng-Đức) báo-cáo với Chuẩn-Tướng Vĩnh Lộc về biến-cố nội-chính nổi bật nhất là vụ nổi dậy của “FULRO” (Front Unifié de Lutte de la Race Opprimée= Mặt Trận Tranh-Đấu Thống-Nhất của Sắc-Tộc Bị Áp-Bức=Phong-Trào người Thượng đ̣i Tự-Trị), mà trung-tâm xuất-phát là Trại Dân-Sự Chiến-Đấu (CIDG=Civilian Irregular Defense Group – thường gọi là Trại Lực-Lượng Đặc-Biệt) Sarpa ở Buôn Daksak, thuộc Quận Đức-Lập, Tỉnh Quảng-Đức, mà từ đó lan đến các Tỉnh Darlac và Pleiku.

(Xem Chương “Cuộc Nổi Loạn của Fulro tại Sarpa” trong cuốn hồi-kư “Cảnh-Sát-Hóa” do “Xây-Dựng” xuất-bản lần đầu năm 2002.)

 

Chuẩn-Tướng Vĩnh Lộc đă chú-ư đặc-biệt đến vụ này, và lấy hồ-sơ mang đi.

 

III

Trung-Tướng Vĩnh Lộc

trong vai tṛ Đại-Biểu Chính-Phủ

 

Có một điều mà ít nguời để ư, là mỗi Tư-Lệnh Quân-Đoàn kiêm Vùng Chiến-Thuật đều là một Đại-Biểu Chính-Phủ cấp Vùng, sau khi chức-vụ Đại-Biểu Chính-Phủ đă được băi-bỏ.

Nhưng đối với Cảnh-Sát Quốc-Gia th́ Tư-Lệnh Vùng Chiến-Thuật chỉ-huy trực-tiếp Giám-Đốc CSQG Vùng hơn là thông-qua Phụ-Tá Hành-Chánh.

 

Tư-Lệnh Vùng Chiến-Thuật cần đến CSQG là cần đến tin-tức t́nh-báo, của Cảnh-Sát Đặc-Biệt (chứ không cần đến các bộ-phận khác, tỉ như Cảnh-Sát Lưu-Thông mà đồng-bào trông thấy hằng ngày dọc đường). Mà tin-tức của CSĐB th́ không phải chỉ là về quân-sự Cộng-Sản, mà c̣n về nội-chính (an-ninh, chính-trị, dân-chúng, ngoại-kiều, nội-bộ chính-quyền, v.v...). Đặc-biệt Vùng II Chiến-Thuật lại có vấn-đề FULRO.

 

Sau năm 1965, tôi lên làm Chủ-Sự Pḥng Cảnh-Sát Đặc-Biệt Nha CSQG Cao-Nguyên Trung-Phần (rồi Vùng II Chiến-Thuật), tôi vẫn nhận được tin-tức về FULRO của nội-tuyến-viên do tôi gài vào từ hồi tôi c̣n ở Quảng-Đức. Tin-tức liên-hệ đều được tŕnh lên Thiếu-Tướng Vĩnh Lộc.

 

Dựa vào tin-tức về nội-t́nh của nhóm người Thượng ly-khai ấy, phía Chính-Quyền Việt-Nam Cộng-Ḥa đă mở các cuộc hành-quân b́nh-định, đồng-thời lập hẳn một Bộ Phát-Triển Sắc-Tộc, cử nhân-sĩ gốc Thượng Paul Nurr làm Tổng-Trưởng, thực-hiện các cuộc tiếp-xúc, dàn-xếp với phe FULRO, và kết-quả là “lănh tụ” Y Bham của họ đồng ư đưa đại-đa-số thành-viên vũ-trang của họ về “đầu-thú” ta, vào năm 1967.

(Nhưng Trung-Tướng Vĩnh-Lộc lại giao cho Trung-Tá (về sau là Đại-Tá) Lê Văn Thành, Tiểu-Khu-Trưởng/Tỉnh-Trưởng Tỉnh Darlac chủ-tŕ cuộc họp để bàn chi-tiết cuộc trở về của lực-lượng FULRO – mà các nhà quân-sự người Kinh đă khinh-suất trước ư-đồ dàn quân của nhóm Thượng ly-khai, khiến tôi phải lên tiếng can-thiệp.

(Tôi đă kể lại vụ này trong Chương “Chiến-Thuật dàn quân của Fulro” trong cuốn “Cảnh-Sát-Hóa”.)

 

Tôi ngạc-nhiên v́ sao Vùng II Chiến-Thuật là nơi FULRO nổi loạn mà Trung-Tướng Tư-Lệnh Vùng sở-tại không đích-thân chủ-tọa cuộc họp quan-trọng cho toàn Vùng Cao-Nguyên vào năm 1967, trong lúc chính Đại-Tướng Nguyễn Khánh là Quốc-Trưởng mà cũng đă đích-thân đến tận Sarpa (Quảng-Đức) dự lễ trấn-an cho chỉ một Trại Dân-Sự Chiến-Đấu tại một Buôn (Daksak) từ năm 1964.

 

Về sau tôi mới biết là Trung-Tướng Vĩnh Lộc đă rất chú-trọng vấn-đề FULRO nói riêng, đồng-bào Thượng nói chung.

Ông đă vận-dụng tâm-lư-chiến, ăn mặc theo lối Thượng, để dễ tiếp-cận, ḥa-đồng, và thuyết-phục đồng-bào Thượng, ngay từ năm đầu nhiệm-kỳ Tư-Lệnh Vùng II của ông – hẳn là sau khi ông nghe phía nội-chính [qua tôi] thuyết-tŕnh về vấn-nạn FULRO (1965).

Ông đă khéo-léo ḍ-xét t́nh-h́nh, đợi Trung-Ương ấn-định chính-sách và giải-pháp chung rồi địa-phương liên-hệ mới thi-hành. Lúc đầu ông sợ sự-việc bất-thành nên để “đàn-em” thử trước. Đến khi đă chắc thắng-lợi th́ ông xông-xáo đứng ra chủ-động, lập và nhận công đầu.

 

Chính-Quyền Trung-Ương gia-tăng cải-thiện đời sống đồng-bào Thượng: mở thêm trường trung-học, trạm y-tế, đoàn cứu-tế xă-hội, ấp tị-nạn; đắp/sửa thêm đường-sá/cầu-cống và cung-cấp thêm phương-tiện ra/vào các bản/buôn; nới rộng tiêu-chuẩn cho họ gia-nhập vào chính-quyền, quân-đội; v.v... nói chung là đă dẹp yên Phong-Trào FULRO.

 

Trung-Tướng Vĩnh Lộc đă góp phần trong việc cử nhân-sĩ Nay Louett, người gốc Djarai (Pleiku), lên thay Ông Paul Nurr (người gốc Bahnar, Kontum) làm Tổng-Trưởng Phát-Triển Sắc-Tộc. Trong lúc các Tỉnh và Quận có đông dân Thượng đều có Phó Tỉnh-Trưởng Thượng-Vụ, Trưởng Ty Thượng-Vụ, Phó Quận-Trưởng Thượng-Vụ, th́ tại Pleiku, nơi đóng bản-doanh của ông, đă có thêm hai đời Tỉnh-Trưởng là người Thượng: lúc đầu là Trung-Tá Nay Lorr, về sau là Đại-Tá Ya Ba [tên Kinh là Trương Sơn Bá].

 

Trung-Tướng Vĩnh Lộc đă trở thành anh-hùng Miền Thượng, tự-xưng “Anh Cả Trường-Sơn”. Trong cuốn phim “Người Về Từ Đỉnh Núi” nhân-vật chính mặc áo quần Thượng và cỡi voi – thậm-chí ông cũng mặc áo quần Thượng trong các dịp lễ công-cộng.

 

http://www.flickr.com/photos/thomasfisherlibrary/5597644347/

http://www.flickr.com/photos/thomasfisherlibrary/5597644367/

http://www.flickr.com/photos/thomasfisherlibrary/5598203625/

 

*

Khi đă ổn-định trụ-sở của Nha CSQG Vùng II tại Pleiku xong, Giám-Đốc Nguyễn Bính và tôi đến báo-cáo t́nh-h́nh lên Trung-Tướng Vĩnh Lộc.

Khi Thiếu-Tá (về sau là Trung-Tá rồi Đại-Tá) Cao Văn Khanh đến nhậm-chức Giám-Đốc thay Ông Nguyễn Bính xong, Trung-Tá Khanh cũng cùng tôi đến tường-tŕnh mọi việc lên Trung-Tướng Vĩnh Lộc.

 

Nói là Nha Cảnh-Sát Quốc-Gia Vùng II, nhưng chỉ có Pḥng Cảnh-Sát Đặc-Biệt của Nha, do tôi trông-coi, là có liên-hệ công-tác, về mặt quân-sự (chống Cộng), với Quân-Đoàn II nói chung, Pḥng 2 (đôi khi với Pḥng 3...) nói riêng.

Về mặt t́nh-báo quân-sự, tôi đại-diện Giám-Đốc, và nhân-danh Trưởng Ngành CSĐB, thường-xuyên đến liên-lạc và dự họp tại Bộ Tư-Lệnh Quân-Đoàn II, trong doanh-trại mà sau Chiến-Thắng (chống Cộng) tại Trận Pleime” th́ Trung-Tướng Vĩnh Lộc đă đặt tên là “Thành Pleime”.  

 

 

C̣n về mặt nội-an (an-ninh nội-bộ: chính-trị, kinh-tế; chính-quyền, ngoại-kiều, dân-chúng, giáo-hội, đảng-phái, đoàn-thể, v.v...) th́ Giám-Đốc và tôi liên-hệ với Văn-Pḥng Tư-Lệnh (khi cần th́ trực-tiếp với Tư-Lệnh).

*

Trung-Tướng Vĩnh Lộc rời khỏi Quân-Đoàn II/Vùng II Chiến-Thuật ngày 28-02-1968, sau vụ VC tổng-công-kích Tết Mậu-Thân (30-01-1968).

Theo nhà nghiên-cứu sử Nguyễn Kỳ Phong th́ “Tháng 2-1968, khi thế lực của tướng Nguyễn Cao Kỳ mất dần đi, tổng thống Thiệu thay tư lệnh ba (3) quân đoàn, trong đó có quân đoàn II của tướng Vĩnh Lộc.”

Nguồn: http://sd9bb.tripod.com/id15.html

 

 

Ngoài Đề

Ca-Sĩ Minh Hiếu

 

Có một lần, tôi tự lái xe một ḿnh đến cổng Phi-Trường Cù Hanh. Khi các hành-khách đến, đồng-bào đi đưa, đi đón, và nhân-viên Hăng “Air Vietnam” đă ra hết rồi, tôi thấy c̣n có một thiếu-nữ đang đứng trước hiên nhà ga.

Tôi lái xe vào, chạy gần cô ta để xem là ai.

Cô gái nh́n tôi, hỏi:

– “Ông Tướng” bảo anh ra đón tôi hả?

Tôi biết đó là ca-sĩ Minh Hiếu.

 

Tôi đă biết vụ Tướng Lộc cất chức Tỉnh-Trưởng Tỉnh Phú-Yên của Trung-Tá (về sau là Chuẩn-Tướng) Trần Văn Hai.

Hậu-quả là Trung-Tướng Tư-Lệnh Quân-Đoàn II/Vùng II Chiến-Thuật không đến dự (đồng chủ-tọa) buổi lễ khánh-thành trụ-sở Nha CSQG Vùng II Chiến-Thuật, với Tổng-Giám-Đốc CSQG Trần Văn Hai.

 

Tôi chỉ trả lời một tiếng “Không!”

Rồi tôi lái xe đi thẳng, ra khỏi phi-trường.

Tôi không dám “ga lăng” giúp cô một cuốc xe.

 

LÊ XUÂN NHUẬN