LÊ XUÂN NHUẬN

LƯỠNG-QUỐC ĐẠI-TÁ DỞM

I

Đại-Tá Giám-Đốc Cảnh-Sát Đặc-Biệt Vùng I

Việt-Nam Cộng-Hòa

        Duy Năng là bạn thơ, đồng-thời là bạn đồng-hương Nha Trang, của tôi.  Tên thật của anh là Nguyễn Văn Trí, thiếu-tá Quân-Lực VNCH.

        Năm 2002, sau khi Nhà Xuất-Bản “Xây-Dựng” đã phát-hành cuốn sách hồi-ký thứ hai của tôi, nhan đề “Cảnh-Sát-Hoá – Quốc-Sách Yểu-Tử của Việt-Nam Cộng-Hoà” ‒ gặp tôi tại San Jose, anh bảo tôi:

‒ Lão Trần nghe nói anh là đại-tá, lão ấy ức lắm.

        Tôi hỏi:  “Lão Trần” là ai?  Anh đáp:  “Một người tôi quen, anh không biết đâu!”  Tôi lại hỏi:  “Nhưng sao lão ức?”  Anh đáp:

        ‒ Vì lão là trung-tá, lão ức vì lão thấp kém hơn anh!

        Chúng tôi cùng cười.  Và tôi hỏi anh:

‒ Nhưng ai đã nói với lão rằng tôi là một đại-tá?

        Duy Năng lật đi lật lại một số trang trong cuốn sách “Cảnh-Sát-Hoá” của tôi, cố gắng dò tìm gì đó mà tìm không ra, nên không trả lời câu hỏi của tôi... .

Ia

Chế-độ quân-phiệt Nguyễn Văn Thiệu

        Tôi chống lại việc đưa quân-nhân từ quân-lực qua cảnh-lực một cách vô-ý-thức, nhất là tổ-chức và điều-hành cảnh-lực rập khuôn theo như quân-lực, khiến Cảnh-Sát Quốc-Gia hoạt-động kém hiệu-năng, và cơ-quan an-ninh & phản-gián này không làm tròn trách-vụ của mình trong công-cuộc loại-trừ cán-bộ chính-trị của cộng-sản Việt-Nam.

        Tôi chống quân-phiệt Nguyễn Văn Thiệu chính-thức và công-khai, ít nhất và cụ-thể là bằng cách gửi bài tham-luận (của Lê Xuân Nhuận, Trưởng Ngành Cảnh-Sát Đặc-Biệt Vùng II Chiến-Thuật, tại Nha-Trang) lên Trung-Tá Nguyễn Mâu, (hồi đó là) Trưởng Ngành Đặc-Biệt Toàn-Quốc (tôi gọi là Tư-Lệnh Đặc-Cảnh Trung-Ương), tại thủ-đô Sài-Gòn, dưới thời cố Chuẩn-Tướng Trần Văn Hai (sau đó là cố Trung-Tướng Trần Thanh Phong).  Hồ-sơ liên-hệ lưu lại cho Chuẩn-Tướng Huỳnh Thới Tây, tân Trưởng Ngành Đặc-Biệt, và Thiếu-Tướng Nguyễn Khắc Bình, tân Tư-Lệnh CSQG.  (Cũng như hồi xưa tôi chống thực-dân Pháp và phong-kiến Bảo Đại, rồi độc-tài Ngô Đình Diệm – chống chính-thức và công-khai ‒ chống có kết/hậu-quả là bị sa-thải, bị bỏ tù, bị cất chức, bị quản-thúc, bị đày, bị trù ‒ lúc người ta còn quyền-lực, chứ không phải đợi đến khi người ta đã ngã ngựa rồi mình mới chống!)

        Trong cuốn hồi-ký “Về Vùng Chiến-Tuyến” của tôi, tôi đã thuật rõ như trên (trang 18) và kể lại lời của Chuẩn-Tướng Huỳnh Thới Tây, theo lệnh của Thiếu-Tướng Nguyễn Khắc Bình, nói với tôi khi cử tôi ra làm Giám-Đốc Ngành Đặc-Cảnh Vùng I:  “Các anh (cảnh-nhân chuyên-nghiệp) phải nhận lấy trách-nhiệm của mình.  Chúng tôi (quân-nhân biệt-phái) chỉ qua đây một thời-gian ngắn, để giúp các anh củng-cố, phát-triển; rồi một ngày kia chúng tôi sẽ trở về lại với đời quân-nhân... .” (trang 30)

*

        Sự-việc quân-nhân ào-ạt qua làm cảnh-nhân chỉ là cái cớ để tôi đặt thành vấn-đề, chứ thực ra thì trọng-điểm của bài tham-luận của tôi là cơ-cấu tổ-chức và điều-hành của Cảnh-Sát Quốc-Gia với lần cải-tổ sau cùng vào đầu thập-niên 1970, trong đó “Cảnh-Sát Đặc-Biệt” (tức “Công-An” cũ) được gọi là “Ngành Đặc-Biệt” trong “Lực-Lượng Cảnh-Sát Quốc-Gia” (Cảnh-Lực Việt-Nam Cộng-Hòa).  Nói chung là làm hại cho “Quốc-Gia” nếu không nói hẳn là làm lợi cho đối-phương.

        Nhưng người được xem là “cha đẻ” của Sắc-Lệnh cải-tổ CSQG lần này là đại-tá Vũ Văn Dần, là một trong mấy đại-tá quân-nhân mới qua; mà các vị này thì đều “nể” nhau, tức là “né” nhau, không vị nào dám đụng đến vị khác, huống gì là tôi.

        Có vài nhân-vật bàn-luận riêng với tôi, tỏ ý hoài-nghi ông đại-tá này.

         Tôi nhớ hồi xưa ở Huế, vào khoảng 1948, tôi nghe Ông Đoàn Đình Từ, viên-chức Công-An, lúc đứng với tôi gần cầu An-Cựu, chỉ vào hai người đàn-ông vừa đi qua cầu, nói nhỏ với tôi:  “Anh kia là Nguyễn Đình Thư, thi-sĩ, có tên trong Thi Nhân Việt Nam.  Anh này là Vũ Văn Dần, giáo-viên Trường Tiểu-Học An-Cựu.  Cả hai đều là cơ-sở Việt Minh.”

        Một thời-gian sau, nhà-thơ kia đi lên chiến-khu [để gặp anh mình là cán-bộ cao-cấp Nguyễn Đình Thi].

         Và, hơn hai mươi năm sau, nhà-giáo này đã là Đại-Tá Vũ Văn Dần, được biệt-phái từ quân-lực qua cảnh-lực. 

         Tôi không nghi hẳn ông ấy là “người” của đối-phương, nhưng tôi thấy rõ là ông ấy không biết rõ về chức-năng của Cảnh-Sát Quốc-Gia ‒ nên mới “đẻ” ra cái Sắc-Lệnh tai-hại này.

        Tôi nhớ hồi Mỹ mới đến, quân-đội quốc-gia vốn được tổ-chức theo lối Pháp, Cố-Vấn Mỹ không cố-vấn được, nên phải tổ-chức lại theo lối Mỹ.  Cũng y như thế, bây giờ các sĩ-quan quân-sự qua chỉ-huy cảnh-sát, mà cảnh-sát vốn được tổ-chức theo lối dân-sự, cấp chỉ-huy quân-sự không chỉ-huy được, nên phải tổ-chức lại theo lối nhà binh.  Đất nước ở trong tình-trạng chiến-tranh, lính-tráng lấn át thường-dân, và hầu như gia-đình nào cũng có thân-nhân là quân-nhân, nên cảnh-sát bị lép vế.  Đến khi cảnh-sát mà mang cấp-hiệu nhà binh, trong ngành có úy, có tá, có tướng, có chỉ-huy-trưởng, có tư-lệnh ‒ như ai ‒ thì thấy rõ-ràng là cảnh-sát đã “lên hương”.

Giấc mơ của không ít người, sau này là sĩ-quan quân-nhân, là được qua làm “Chỉ-Huy-Trưởng (thay vì Trưởng-Ty) Cảnh-Sát Quốc-Gia”.

Tôi kể cho bạn tôi nghe một chuyện sau đây:

Hôm đó, tôi theo đồng-hương đến San Francisco biểu-tình chống Phó Thủ-Tướng CSVN Nguyễn Tấn Dũng.  Có một “lãnh-tụ chống Cộng” (anh Huỳnh Khuê) bước ra khỏi lằn giới-hạn Cảnh-Sát dành cho, nên bị Cảnh-Sát bắt đi.  Đồng-bào phản-đối, đòi gặp cho được viên-chức cao nhất của ngành Cảnh-Sát Hoa-Kỳ tại thành-phố này để họ trực-tiếp tranh-đấu giải-thoát cho lãnh-tụ mình.

Các Cảnh-Sát-Trưởng (Trưởng-Ty Cảnh-Sát) Hoa-Kỳ, đều mang 4 sao (xem như đại-tướng).  Các nhà tranh-đấu tưởng rằng Chỉ-Huy-Trưởng là “oai” hơn Trưởng-Ty.  Họ đòi gặp “Chỉ-Huy-Trưởng”!  Thế là có một nhân-viên Cảnh-Sát Hoa-Kỳ gốc Việt mang lon trung-sĩ đến nơi, nói bằng tiếng Việt:  “Tôi là Chỉ-Huy-Trưởng Cảnh-Sát ở đây!”  Những ai tưởng “Chỉ-Huy-Trưởng” là bở [oai hơn “Trưởng-Ty”] lúc đó mới thấy danh-xưng theo lối nhà-binh mà áp-dụng cho ngành Cảnh-Sát (dân-sự) thì nó tréo cẳng ngỗng như thế nào.  

Dù sao, hồi đó rõ-ràng mang lon nhà-binh là cảnh-sát đã “thăng hoa”.  Nhưng, thế mới là đại-hại... cho “Quốc-Gia”.

Ib

Tôi được gọi là đại tá

        Tôi từ Vùng II ra Vùng I làm Giám-Đốc Ngành Đặc-Biệt (Cảnh-Sát Đặc-Biệt), trụ-sở đóng tại Đà-Nẵng, từ ngày 26-9-1973.

        Trong đêm trước đó, Đại-Tá Lê Trọng Đàm, Chỉ-Huy-Trưởng Cảnh-Lực Vùng II, có dự một bữa tiệc với một số bác-sĩ, tại Nha-Trang.  Ông rủ tôi đến chung vui.  Trong dịp đó, Đại-Tá Đàm vui-vẻ giới-thiệu với các bác-sĩ có mặt rằng tôi là “tân Giám-Đốc Công-An Miền Trung”.

        Được hỏi, ông giải-thích, đại-khái:

        Theo cơ-cấu tổ-chức mới của Cảnh-Sát Quốc-Gia, thì Thiếu-Tướng Nguyễn Khắc Bình, Tư-Lệnh Cảnh-Lực (Lực-Lượng Cảnh-Sát Quốc-Gia) được xếp ngang hàng một Bộ-Trưởng; giám-đốc, chỉ-huy Cảnh-Lực một Vùng, như tôi (Đại-Tá Lê Trọng Đàm), là một Tổng-Giám-Đốc CSQG; và phụ-tá đặc-trách Cảnh-Sát Đặc-Biệt cho Tổng-Giám-Đốc CSQG cấp Vùng là Phụ-Tá Đặc-Biệt cấp Vùng, tức Trưởng Ngành Đặc-Biệt cấp Vùng, là một Giám-Đốc (mà là Giám-Đốc một Nha có nhiều Sở, chứ không phải là Giám-Đốc một Nha không có Sở như các Chỉ-Huy-Trưởng CSQG cấp Tỉnh/Thị).  Ông Lê Xuân Nhuận là Trưởng Ngành Đặc-Biệt Vùng I, tức là Giám-Đốc Ngành Đặc-Biệt Vùng I.  Nhưng Ngành Đặc-Biệt là Ngành Công-An, mà Vùng I là Miền Trung, nên Ông Lê Xuân Nhuận là Giám-Đốc Công-An Miền Trung.

        Tôi không nhớ hết, mặt và tên, các bác-sĩ hôm đó, vì có vị tôi mới được gặp lần đầu.

        Khi ra Đà-Nẵng rồi, tôi mới có dịp gặp riêng Bác-Sĩ Phạm Văn Lương.

Bác-Sĩ Lương là người đem hồ-sơ tham-nhũng của phe Tổng-Thống Nguyễn Văn Thiệu đến họp báo trước thềm Quốc-Hội Việt-Nam Cộng-Hòa (sau khi chính-phủ áp-dụng biện-pháp kỷ-luật đối với một số bị tố tham-nhũng thuộc phe Phó Tổng-Thống Nguyễn Cao Kỳ); xong Phó Tổng-Thống Kỳ đích-thân lái xe đến chở Bác-Sĩ Lương vào Dinh Độc-Lập để trình hồ-sơ ấy lên Tổng-Thống Nguyễn Văn Thiệu.

Ở Đà-Nẵng‒Quảng-Nam, Bác-Sĩ Phạm Văn Lương có hoạt-động chính-trị và xã-hội.  Về mặt chính-trị, ông thiên về phe cựu Phó Tổng-Thống Nguyễn Cao Kỳ, đối-lập với Tổng-Thống Nguyễn Văn Thiệu.  Trách-vụ của tôi đòi hỏi phải nhắc-nhở thuộc-cấp cho nhân-viên theo-dõi viên bác-sĩ này.

Bác-Sĩ Lương có mở một viện bảo-sanh đối-diện nhà tôi tại đường Lê Lợi, góc Quang Trung.  Bà vợ của một trong các cố-vấn CIA của tôi có thai đến ngày khai-hoa, muốn sinh con ra tại đây để lấy quốc-tịch Việt-Nam làm kỷ-niệm; nhưng đến bảo-sanh-viện của Bác-Sĩ Lương thì gặp khó-khăn nên giữa đêm khuya ông chồng phải gọi phi-cơ đưa bà vợ qua Phi-Luật-Tân.

Không biết Bác-Sĩ Lương có dự bữa tiệc nói trên với Đại-Tá Lê Trọng-Đàm tại Nha-Trang hay không, hay là chỉ nghe đồng-nghiệp kể lại, mà khi gặp tôi là ông gọi ngay: “Chào ông Giám-Đốc Công-An Miền Trung!”

Danh-xưng “giám-đốc” này thì, theo Sắc-Lệnh cải-tổ Ngành Cảnh-Sát Đặc-Biệt, chỉ được dùng trong nội-bộ, nhất là để phân-định thứ-bậc và thanh-toán phụ-cấp chức-vụ, hầu bảo-mật tổ-chức của Ngành; nhưng trong thực-tế thì nhiều viên-chức đồng-nghiệp của tôi vẫn cứ thường dùng.

Hôm phái-đoàn “Lực-Lượng Hòa-Hợp Hòa-Giải Dân-Tộc” trung-ương do Thượng-Nghị-Sĩ Vũ Văn Mẫu dẫn đầu từ Sài-Gòn ra Miền Trung, phi-cơ vừa đáp xuống sân bay Đà-Nẵng, bác-sĩ Lương đã chỉ vào tôi mà nói đùa với đám đông các phái-đoàn Lực-Lượng ấy của thị-xã này và các tỉnh lân-cận ra đón, cùng nhiều đồng-bào có mặt tại phi-trường, rằng: “Lực-Lượng mấy ông coi chừng, có ông Giám-Đốc Công-An Miền Trung đích-thân ra đón chận đầu đấy nghe!”

Đó là nói về chức-vụ. 

Còn về cấp-bậc ‒ cấp-bậc quân-sự gán ghép cho ngành Cảnh-Sát Quốc-Gia ‒ thì khi nghe Giáo-Sư Võ Đình Cường giới-thiệu tôi với Thượng-Nghị-Sĩ Vũ Văn Mẫu, Ông Mẫu đã gọi tôi là “đại-tá”:

‒ Hân-hạnh được biết đại-tá!

Ông Vũ Văn Mẫu, cũng như nhiều người khác, không biết về sự cải-tổ, vẫn tưởng rằng người chỉ-huy Cảnh-Sát Quốc-Gia cấp Vùng, mà hiện nay thì mang cấp-bậc đại-tá, là Giám-Đốc CSQG; mà chức-vụ này thì trước kia là Giám-Đốc Cảnh-Sát & Công-An.  Nhưng Nha CSCA ở cấp Vùng thì không làm công-việc của Cảnh-Sát [sắc-phục], và nhân-viên thì mặc dân-phục, nên người đứng đầu thường được gọi tắt là Giám-Đốc Công-An.

        Những lời đối-đáp kể trên đã được nói ra trước đám đông người, trong đó hẳn có tai+mắt của cộng-sản nằm vùng... .

Năm 1980, năm năm sau ngày mất nước, tôi lại được đưa về Trại Chợ Cồn, Đà Nẵng, biệt-giam, không cho thăm+nuôi.  Mẹ đích vợ tôi, cụ bà Lê Văn Tập, một trong số mấy nhà giàu tên-tuổi tại thành-phố này, đã 90 tuổi mà còn lọm-khọm đến xin gặp tôi.  Bị chận lại trước cổng Trại, mà Trại thì ở ngay trước Chợ Cồn, bà nằm vạ xuống mặt đường, khiến nhiều đồng-bào xúm xem.  Bà không biết rõ việc làm của tôi, nên la lớn lên:  “Hắn là Giám-Đốc Công-An, nhưng tui có nghe ai tố là hắn bắt ai mô, hắn giết ai mô; răng mà giam hắn lâu ri?” (!)

II

Đại-Tá Giám-Đốc Công-An Liên-Khu V

Cộng-Sản Việt-Nam

        Tôi rời Đà-Nẵng vào chiều ngày 29-3-1975, đến Cảng Cam-Ranh vào lúc cuối chiều ngày 31-3-1975, mang Công-Vụ-Lệnh và Phiếu Trưng-Vận do Đại-Tá Lê Trọng Đàm, Chỉ-Huy-Trưởng Cảnh-Lực Vùng II, thừa lệnh Thiếu-Tướng Nguyễn Khắc Bình, Tư-Lệnh Cảnh-Sát Quốc-Gia, ký cấp cho tôi, đến tư-thất của Đại-Tá Lý Bá Phẩm, Tỉnh-Trưởng Tỉnh Khánh-Hòa, vào sáng ngày 1-4-1975, để xin một chỗ trên Air Vietnam (phương-tiện di-chuyển cuối-cùng) hòng vào Sài-Gòn; nhưng sự bất-thành nên tôi lái xe đến biệt-thự của Ông Tôn Thất Đệ, chủ rạp chiếu bóng “Tân Tân” (Bà Đệ là dì của vợ tôi), trao xe cho Đại-Úy Đặng Kim Huy, cựu Phó Trưởng-Ty CSQG đặc-trách CSĐB Tỉnh Darlac, bảo Huy và mấy viên-chức CSĐB khác cùng ngồi trên xe hãy chạy đi trước, vì tôi còn phải vào lo cho vợ+con tôi.  (Tôi đả kể rõ trong cuốn hồi-ký “Cảnh Sát Hóa”, trang 24).

IIa

Công An Việt Cộng

        Tôi có một người bà-con xa, tên Trương Quang Phúc, vốn là tài-xế của tôi ở Vùng II.  Sau này tôi nghe kể lại là Phúc chạy giặc vào được Sài-Gòn, bị Thiếu-Tướng Nguyễn Khắc Bình cho bắt dẫn vào văn-phòng để ông đích-thân hỏi chuyện về tôi, vì hình như Huy báo-cáo với ông rằng tôi... ở lại với Việt-Cộng.  Phúc đoán rằng Thiếu-Tướng Bình nghi tôi là Công-An VC nằm vùng?

        Cũng sau này tôi nghe kể lại là khi VC hỏi cung anh+em Vùng II, có cán bộ “chấp-pháp” đã nói, đại-ý:  “Ông Nhuận là người của Cách Mạng, coi hết cả Vùng.  Ông Nhuận đã biết hết mọi việc, các anh đừng còn ngoan cố, hãy khai thật đi!”  Cũng như cán bộ “chấp pháp” VC tại Đà Nẵng đã nói với tôi:  “Chuẩn Tướng Bùi Văn Nhu, Phó Tư Lệnh CSQG của anh, đã khai ra hết mọi chuyện về anh, anh không còn gì để giấu giếm chúng tôi!”  (mặc dù Tướng Nhu đã mất trong Trại trước đó lâu rồi.)

        Chiều ngày 17-4-1975, Cộng-Sản Việt-Nam dùng một chiếc xe “ô tô con” có cắm lá cờ “Mặt Trận Giải Phóng” thật to, đến đậu trước cổng nhà tôi ở số 18 Đường Ngô Đức Kế, Nha-Trang, là địa-chỉ ghi trong bản tự-khai lúc tôi đến trình-diện tại chi-nhánh “Ủy Ban Quân Quản” trên đường Lê Thánh Tôn.  Hàng xóm nhốn-nháo chạy đến xúm xem, có người bạo-dạn hỏi dò thì được trả lời:

        ‒ Chúng tôi là Công An Liên Khu V, đến “đón” bác Nhuận đi “làm việc” với chúng tôi.

        Tôi không có mặt ở nhà.  Trong cảnh hỗn-loạn, tôi đã cùng với vợ+con đến trú tại nhà của Ông Tôn Thất Đệ, ở đường Trần Hưng Đạo.  Đó là một ngôi biệt-thự kiểu Pháp, rộng-rãi, chắc-chắn; trong nhà lại có nhiều người, dễ nhờ-vã nhau.  Chúng tôi dự-trù đi theo gia-đình Ông Đệ khi ông ấy thuê hoặc mua hẳn được một chiếc ghe/thuyền để di-tản vào Sài-Gòn.

        Tối ấy, họ đến nhà này để bắt tôi đi.  Cũng vẫn là xe “ô-tô con” với lá đại-kỳ “Mặt Trận Giải Phóng” và câu trả lời với đám gia-nhân, nhân-viên bán vé, soát vé, chỉ chỗ, và săn-sóc mấy chuồng “gà đá” của chủ-nhân, cùng một số hàng xóm hiếu-kỳ chạy xúm vào sân:

        ‒ Chúng tôi đến “đón” bác Nhuận đi “làm việc” với chúng tôi!

        Bên trong phòng khách, họ nói với Ông+Bà Tôn Thất Đệ, cùng Giáo-Sư Ưng Trung và Bác-Sĩ Nguyễn Thạch, là Chủ-Tịch và Phó Chủ-Tịch Lực-Lượng Hòa-Hợp Hòa-Giải Dân-Tộc Tỉnh Khánh-Hòa tình-cờ có mặt tại đó, rằng:

        ‒ Chúng cháu đến “mời” chú Nhuận đi “làm việc” với chúng cháu!

        Lần này họ xưng là “chúng cháu” và gọi tôi bằng “chú” vì thấy các người hiện-diện trong nhà, ngoại-trừ vợ tôi, đều lớn tuổi hơn tôi.

(Xin xem Chương “Tôi là Giám Đốc Công An VC Liên Khu V” trong cuốn hồi-ký “Cảnh-Sát-Hóa, Quốc-Sách Yểu-Tử của Việt-Nam Cộng-Hòa” của tôi, do nhà “Xây-Dựng” xuất-bản năm 2002).

IIb

Tôi cũng được gọi là đại tá

Sau khi tôi bị bắt rồi, Trương Quang Phúc, tài-xế cũ của tôi, xin được việc làm tại một công-ty gì đó của VC, lái xe ra Đà Nẵng chở hàng.  Khi trở về Nha-Trang, ảnh kể cho nhiều người nghe một chuyện, đại-ý như sau:  ảnh lái xe ra Đà Nẵng lần đầu, lớ-ngớ phạm luật giao thông, bị Công An bắt vào đồn; ảnh liền tự xưng là em họ của ông Giám Đốc Công An, xin gọi dây nói báo tin; ông Nhuận liền đi xe đến, vào nạt bọn Công An ấy, ra lệnh thả ảnh ra ngay!... .

Năm năm sau ngày chiếm được Sài-Gòn, VC phát-hiện ra các đường dây nội-tuyến của tôi trong nội-bộ Đảng, Nhà Nước và Bộ Đội Ba-Lan và Hung-Ga-Ri.  Ngày 16-10-1980, họ đưa tôi từ Trung Tâm Lao Cải Tiên Lãnh 1 (Quảng Nam) về Trại Tạm Giam Kho Đạn (Chợ Cồn, Đà-Nẵng), để điều-tra.

Trong lúc mỗi phòng chứa đến năm sáu chục người, thì phòng dành riêng cho tôi chỉ có một mình tôi thôi; tuy bị bưng-bít nhưng ngày nào cũng có y tá hay bác sĩ vào săn sóc sức khỏe; họ còn bắc thêm vào một ống nước, dù mỗi ngày hai lần có tù hình-sự mang nước vào đổ đầy một thùng phuy cho tôi dùng.  Họ cho tôi ăn theo tiêu-chuẩn gì không biết mà mỗi ngày 3 bữa, các món quá ngon, quá sang, đến nỗi hầu như lần nào cũng có cán-bộ đến nhòm vào lỗ trổ để nhìn xem các thức ăn một cách thèm-thuồng.

Và khi tôi được tạm đưa về lại Trại Tiên Lãnh 1, anh Lê Quang Ngộ, cựu thiếu-tá Phòng Nhì, trực “Nhà” hôm ấy, nhận không ra tôi, phải kêu lên:  “Quái, anh Nhuận đâu mà mập thế này!”  Chỉ vì lúc ấy các Bộ Nội-Vụ (Công An) cộng-sản Ba-Lan và Hung-Gia-Lợi định gửi phái-đoàn qua hỏi cung tôi, mà VC thì muốn chứng tỏ cho các đồng chí Đông Âu thấy rằng tù “Ngụy” được đối xử tử tế nên vẫn mập mạnh dưới chế độ “ta”!

Mỗi buổi trưa, khi các phòng tù đã được khóa lại, tôi được cho ra hít thở không-khí trong sân.  Mỗi tuần hớt tóc cạo mặt một lần.  Và anh hớt tóc, phần-tử được Trại tin dùng, cũng như ngoài đời, gợi chuyện huyên-thuyên.

Ngẫu-nhiên vào thời-điểm đó lại có viên đại tá Giám Đốc Công An VC Liên Khu V thật-sự, được mời tham-dự các buổi bình thơ và viết bài tựa cho một tuyển-tập thơ nhan đề “Vịnh Sông Hàn”.  Nhiều tác-giả bị bắt vì thơ Đường-Luật của họ có dùng một số điển-tích ẩn-dụ bị xem là ngầm mỉa-mai chống-đối chế-độ mới.  Viên Giám Đốc Công An liên-đới bị cất chức, câu lưu.  Tôi biết vụ đó qua một số đồng-tù, trong đó có một người tự-xưng là “thi-nhân”, tác-giả mấy bài liên-hệ trong vụ án “Vịnh Sông Hàn”, và trong một buổi sinh-hoạt tại Trại Tiên-Lãnh 1 đã lên ngâm một bài thơ của ông ta, chửi “Mỹ Ngụy” để tâng công, nhưng trong đó lại dùng “điển-tích mới” là “bạo chúa Nê Ru” (thay vì Nê Rông!).

Gã hớt tóc tỏ vẻ kính-trọng tôi; gã nói vòng-vo tùm-lum để rồi cuối cùng, sau nhiều tuần-lễ lắm chuyện một-chiều (vì tôi không dám tham-gia trò-chuyện với gã), gã gọi hẳn tôi là “đại-tá”!

        Nhìn vào tình-trạng của tôi, biệt-giam mà lại biệt-đãi, hẳn gã tin tôi chính là viên Đại Tá Giám Đốc Công An VC Liên Khu V nói trên.

        Với thói lắm chuyện, hẳn chuyện tôi là Đại tá Giám đốc Công an VC Liên khu V đã lọt vào tai nhiều người.

III

Vì sao tôi chống việc mang cấp-bậc nhà binh

        Về sau, nhà thơ Duy Năng mới trả lời tôi:

        ‒ Chỉ có Ông Vũ Văn Mẫu gọi anh là “đại-tá” chứ anh có tự xưng mình là “đại-tá” đâu!

        Nhưng Duy Năng lại hỏi tôi:

        ‒ Sao anh không nói cho ông ấy biết cấp-bậc thật-sự của anh?

        ‒ Tôi nói cấp-bậc của tôi, tức là tôi đã thuận tình với việc cảnh-sát mà mang cấp-bậc nhà binh hay sao?

        Để anh hiểu thêm, tôi nói tóm-tắt:

        ‒ Tôi chống lại việc “quân-cách-hóa” Cảnh-Sát VNCH, như anh đã biết.  Nhưng tôi tôn-trọng cấp-bậc của mọi quân-nhân, vì đó là chuyện tự-nhiên.

        ‒ Tức là anh không tôn-trọng cấp-bậc nhà-binh của các cảnh-nhân?

        Sợ anh hiểu lầm, tôi vội nói ngay:

        ‒ Khoan! Khoan!  Tôi cũng tôn-trọng cấp-bậc nhà-binh của mọi cảnh-nhân khác chứ.  Việc này không liên-can gì đến Thiếu-Tướng Nguyễn Khắc Bình và mọi đồng-nghiệp khác của tôi, mà chỉ thuộc về Tổng-Thống Nguyễn Văn Thiệu, và các nhà làm chính-sách của Quốc-Gia.

         Tôi buồn vì việc cảnh-sát mà mang cấp-bậc nhà-binh chỉ là một phần trong “Quốc-Sách” Cảnh-Sát-Hóa (với ý-nghĩa khác, và mục-đích khác), nhưng “quốc-sách” ấy, như một bào-thai, đã bị chính-phủ bóp chết rồi, thì, riêng tôi, tôi không vui gì khi mang cấp-bậc nhà-binh.  Tôi chỉ dị-ứng về phần riêng tôi mà thôi.  Mà anh tưởng là quân-đội cũng đã vui lòng khi thấy cảnh-sát mang lon nhà-binh hay sao?  Họ muốn cảnh-sát phải thêm hai tiếng “Cảnh Sát” vào sau cấp-bậc, thí-dụ “Đại-Tá Cảnh-Sát Nguyễn Văn A” chứ không giản-dị là “Đại-Tá Nguyễn Văn A”, ý để chỉ ra đó là cấp-bậc của cảnh-sát ấy mà, chứ không phải là cấp-bậc của quân-đội chúng tôi đâu.  Sau đó, Thiếu-Tướng Nguyễn Khắc Bình phải trình lại với tổng-thống việc ấy mới yên.

        ‒ Bây giờ thì... tất cả đã hết cả rồi, chắc anh đã hết buồn rồi?

        ‒ Không đâu! Tôi vẫn còn buồn, buồn nhiều. Tôi kể anh nghe, ít nhất là hai chuyện này:

        1/ Có một cựu-viên-chức Cảnh-Sát Đặc-Biệt từ miền nam Bang California gọi điện-thoại lên tôi, nói là góp ý về cuốn “Cảnh-Sát-Hóa” của tôi.  Ảnh nói hùng-hồn rất lâu; tôi chen vào nói, bảo là tôi sẽ nghe hết mọi điều ảnh nói, xong là đến phiên tôi nói, ảnh nghe; ảnh đồng-ý liền.  Nhưng sau hơn tiếng đồng-hồ, nói xong ảnh gác máy ngay.  Đại-ý là ảnh “chỉnh” tôi, về cuốn “Cảnh-Sát-Hóa, Quốc-Sách Yểu-Tử của Việt-Nam Cộng-Hòa”, mà nguyên-nhân là ảnh đã hiểu hai chữ “yểu-tử” trong câu “Quốc-Sách Yểu-Tử của Việt-Nam Cộng-Hòa” theo nghĩa “(Quốc-Sách Cảnh-Sát-Hóa) làm cho Việt-Nam Cộng-Hòa phải bị yểu-tử”!  (“yểu-tử” là nội-động-từ/tự-động-từ, cũng là tính-từ, mà ảnh cho là ngoại-động-từ/tha-động-từ ‒ kiểu như cái quốc-sách đó nó yểu-tử chế-độ của tôi!).  Đó là trình-độ đọc sách của một nhân-vật cộng-đồng.

        2/ Có một số cựu-sĩ-quan vẫn đem cấp-bậc cũ của mình ra mà tự đánh giá là cao hơn những người ngày xưa có cấp-bậc thấp hơn mình.

        Duy Năng la lên:

        ‒ Tầm bậy!  Ngay tôi cũng có một số trước kia dưới quyền của mình mà nay họ đã vươn lên, thành-đạt hơn mình.  Ngoài ra, giá-trị thật-sự là ở kết-quả, công-trạng, thành-tích để đời, chứ đâu chỉ ở cấp cao chức lớn một thời!  Nay thì đã đổi đời rồi, cấp-bậc còn giá-trị gì?  Hãy nhìn các cựu-quân-nhân Hoa-Kỳ, và các nước khác, họ là dòng chính, mà các cựu-tướng+cựu-tá có mang lon lá gì đâu!  Thế nhưng người mình vẫn có những kẻ không làm việc gì ra hồn, khi thấy ai khác làm nên việc lớn thì lại nóng mặt, đem cấp-bậc cũ ra khoe, ý như cấp mình cao hơn thì tài của mình giỏi hơn, thậm-chí bịa chuyện để tung hỏa-mù, để dìm người ta.  Nhưng khó lòe được các lớp hậu-sinh.

*

        Trên kia chỉ là chuyện vui. 

         Mà chuyện chính-yếu vẫn là lý-do tại sao tôi không đồng-ý với việc cảnh-sát mà mang cấp-hiệu nhà binh.

        Tôi đã trình-bày về kế-hoạch “Cảnh-Sát-Hóa” trong cuốn hồi-ký “Cảnh-Sát-Hóa” (trang 348-96) của tôi rồi.  Cải-tổ không phải chỉ là kiểm-điểm việc làm bữa trước để cải-thiện công-tác hôm nay, mà còn tiên-liệu tình-hình để sẵn-sàng lãnh-nhận trách-vụ ngày mai.  Cải-tổ là để thi-hành “kế-hoạch” tức là “quốc-sách” ấy, hầu đưa Cảnh-Sát lên thay Quân-Đội trong bước kế-tiếp của kế-hoạch “Việt-Nam-Hóa” cuộc chiến Việt-Nam ‒ bình-định nội-địa Miền Nam, sau khi không còn đụng-độ quân-sự giữa Bắc và Nam.  Cho nên cải-tổ Cảnh-Sát mà không thi-hành theo quốc-sách “Cảnh-Sát-Hóa” thì chẳng khác gì “đem con bỏ chợ”.  [Dù sao, việc cải-tổ ấy đã xảy ra trước ngày Đại-Tá (sau này là Thiếu-Tướng) Nguyễn Khắc Bình qua làm Tư-Lệnh CSQG.]
        Nay tôi nói cụ-thể thêm vài điều để anh biết rõ-ràng hơn:

         1/ Sáp-nhập Cảnh-Sát (sắc-phục) vào với Công-An (dân-phục) để thành Cảnh-Sát Quốc-Gia, là để bộ-phận yểm-trợ của Công-An phải mang sắc-phục, tỏ ra là mình trọng-pháp, hầu “trong-sáng-hóa” ngành này, đồng-thời bỏ hẳn hai tiếng Công-An, để xóa ấn-tượng tối om mà bộ-phận hành-động của Công-An (mật-vụ) trong quá-khứ đã gây nên; chứ không phải là để cho Cảnh-Sát (sắc-phục) tiến chiếm đến hai-phần-ba, chỉ lo hình-sự, bỏ mặc chính-sự (chống Cộng) cho phía Đặc-Cảnh, còn lại chỉ một-phần-ba, tự lo (mà lại mất Tổng-Văn-Khố, rời Truyền-Tin, xa Căn-Cước Di-Trú, chia Vũ-Khí Tiếp-Liệu, cách Cảnh-Sát Dã-Chiến, lìa Trung-Tâm Hành-Quân, vân vân...).

        2/ Cải-tổ gì mà Binh Nhì quân-đội (hẳn kém sức khỏe và yếu tinh-thần tác-chiến) mà qua Cảnh-Sát thì lên Trung-Sĩ!

        3/ Tuyển-dụng cảnh-nhân (viên-chức an-ninh) là đã điều-tra kỹ-lưỡng (tất-nhiên vẫn còn bí-mật theo-dõi); đó là việc làm chuyên-môn của phía Đặc-Cảnh.  Nay lại bắt-chước quân-đội, đặt thêm một giới “An Ninh Cảnh Lực”, dẫm đạp lên giới “Cảnh-Sát Tư-Pháp” về mặt hình-sự, gây phiền cho “Ngành Đặc-Biệt” về mặt chính-sự, thật là dư thừa và thêm rối-ren.

        4/ Kiểm-soát nhân-viên bên ngoài là cấp chỉ-huy của họ; nay lại đặt thêm một giới “Tuần Cảnh”, mang riêng hai chữ “TC” (bắt chước “QC: Quân Cảnh” của quân-đội), do một thiếu-tá ngồi xe “TC” chạy rông (nếu bắt thường-dân, đâu cần sĩ-quan?); thiếu-tá đi tuần, tức là bảo cho mọi người biết rằng: bọn chúng (Cảnh-Sát Quốc-Gia), dù là đại-úy, là lũ bê-bối, nên cần phải có “TC” ở cấp thiếu-tá, lùng suốt ngày đêm, mới trị chúng được!

        5/ Tình-Báo gì mà công-xa của Ngành Đặc-Biệt đã mang bảng số ẩn-tế lại còn đồng loạt sơn chung một màu trắng xám cho khắp các tỉnh Miền Nam.

         6/ Chống Cộng gì mà giao không phường-khóm & hương-thôn & sơn-thôn cho Cộng-Sản tha-hồ tung-hoành!  Tôi đã trình-bày nhiều lần, với cả các Bộ Tư-Lệnh Quân-Đoàn & Quân-Khu II và I, rằng: cộng-sản không phải chỉ là các đơn-vị quân-sự hay các lực-lượng vũ-trang phục-kích, tấn-công.  Nếu không có các lực-lượng chính-quy làm gió bão, thì chính các tổ-chức chính-trị và dân-sự của địch cũng vẫn là những ổ ẩn và nôi nuôi cho các loại mối mọt và dịch-khí, đủ sức đục rỗng, xói mòn, làm sụp đổ nền-móng của quốc-gia.  Đó là Đảng Lao Động, Mặt Trận Dân Tộc Giải Phóng, Liên Minh Dân Chủ Hòa Bình, Chính Phủ Lâm Thời Cộng Hòa Miền Nam; với các đoàn ngũ nhân dân như Công Đoàn, Nông Hội, Phụ Nữ, Thanh Niên, Sinh Viên Học Sinh; và các đảng ủy, Ủy Ban Mặt Trận, cơ quan nhà nước, chi nhánh hội đoàn, từ trung ương xuống đến xã thôn; các bộ phận điệp báo, đặc công, tuyên truyền, địch vận, binh vận, trí vận, tôn giáo vận, kinh tài, tiếp tế, giao liên... .  Tất cả đều là đối-tượng của Đặc Cảnh; mà chúng lại là những kẻ thù siêu-biên-giới, vạn-trạng thiên-hình... .  Tóm lại, cộng-sản Việt-Nam cài-cấy níu-bám cơ-sở từ tổ tam-tam, khóm ấp mà lên, rồi lấy hương-thôn bao vây thị-tứ, dùng làng xóm làm bàn đạp xâm-nhập thành-đô; trong lúc Quốc-Gia, tức là Cảnh-Sát Quốc-Gia (Ngành Đặc-Biệt), thì chỉ xuống đến cấp Quận mà thôi!

        Ngày xưa từng có ít nhất là một Hội-Viên (Ủy-Viên) Cảnh-Sát Xã, là người địa-phương, ăn dầm ở dề tại chỗ, có cả thân-nhân láng-giềng tiếp tay, làm tai làm mắt góp phần bảo-vệ an-ninh cho đồng-bào.  Cấp Quận là Chi Công-An, lo chuyện chính-trị (chống Cộng) hẳn-hòi.  Ngày nay, Cấp Quận thì là Cảnh-Sát Quốc-Gia, Sắc-Phục mạnh hơn Đặc-Cảnh; ở cấp Xã Phường, các Cuộc CSQG không làm tình-báo; vài ba nhân-viên Đặc-Cảnh cấp Quận làm sao nắm vững hoạt-động của địch ở các Xã Phường Khóm Thôn?  Nếu có ngày nào xuống đến Xã+Ấp thì không có ai ở lại xóm thôn cho đến xế chiều!...

        V.v...

        Như thế, Cảnh-Sát Quốc-Gia, sau lần cải-tổ cuối-cùng, năm 1970-71, nhìn về hình-thức, nếu không “đầu voi đuôi chuột” thì cũng “Đầu To Đít Teo”!

         Trên hết, xét về nội-dung, tất cả đều do cải-tổ CSQG năm 1970-71 ấy (giao không nông-thôn cho cộng-sản), nên chỉ trong vòng năm năm, Việt-Nam Cộng-Hòa tất-nhiên tiêu-vong vào năm 1975.

*

        Riêng tôi, tôi bị dị-ứng về cái cấp-bậc nhà-binh, chỉ vì Cảnh-Sát Quốc-Gia đã bị quân-cách-hóa khiến nó không còn là Cảnh-Sát đúng như chức-năng và trách-nhiệm thông-thường, tức là đã không làm tròn bổn-phận đối với Quốc+Dân.

        Do đó, không những chỉ trong dĩ-vãng, mà cả hiện-thời tôi vẫn tự thấy không xứng xưng cấp, vì cấp càng cao thì càng tự thẹn nhiều hơn mà thôi:

        1- Chỉ duy có việc soạn-thảo một bộ Cảnh-Sử mà đã hơn 40 năm vẫn chưa hoàn-thành.  Có người thử làm, nhưng chỉ góp nhặt mấy cái văn-bản số mấy, ngày nào, khác nhau về mặt nhân-số, nha sở, danh-xưng chức-vụ, thế thôi.  Không biết lý-do và mục-đích chiến-lược, tức là hoàn-cảnh lịch-sử, xu-hướng chính-trị, quan-điểm chuyên-môn, và các thành-quả tiêu-biểu mỗi thời.  “Cảnh-Sát Chiến-Đấu” đã không nhớ đến, mà chính “Ngành Đặc Biệt” cũng không biết ngày khai-sinh của mình, vơ chung vào với “Cảnh-Sát Sắc Phục” mà trong thực-tế thì “Ngành Đặc-Biệt” đã ra đời trước đó cả một năm rồi.

        2- Có người Việt-Nam chống-Cộng nào mà không mơ ngày “quang-phục Quê Hương”.  Nhưng đến lúc đó rồi mới cuống-cuồng cuống-quýt không biết bắt đầu từ đâu; hay là ngay từ bây giờ phải có một bản sơ-đồ tổ-chức tạm-thời cho Cảnh-Sát Tự-Do trong tương-lai.  Việc đó, nếu cựu Cảnh-Sát Quốc-Gia không làm, thì ai làm cho?  Ông Phạm Bá Hoa, một cựu đại-tá Quân-Đội, đã nghĩ đến viễn-ảnh ấy, đã có tâm-sức thảo ra một kế-hoạch khung giùm cho Cảnh-Sát tương-lai, từ nhiều năm rồi, nhưng ngoài ý-kiến sơ-khởi của Lê Xuân Nhuận thì chưa thấy có một chiến-hữu nào, nhất là cấp cao chức lớn, lưu-ý tiếp tay!

*

        Tôi tiếc là nay Duy Năng đã quy-thiên rồi. 

         Nếu không, hẳn tôi sẽ kể cho anh nghe thêm:

        ‒ Nhà văn Bảo Quốc Kiếm, tác-giả “Múa Nữa Đi Cưng”, “Người Việt Nên Chối Bỏ”, “Huế Ơi Oan Nghiệt”, ở Bang Kansas, nâng tôi lên thành “đại-úy” (đại là lớn), tôi vẫn không vui; nhà báo Nguyễn Kinh Doanh, ở miền nam Bang California, hạ tôi xuống còn “thiếu-tướng” (thiếu là nhỏ), tôi vẫn không buồn; nhà rối cộng-đoàn O Sót, ở không-gian ảo, gọi tôi là tướng-sĩ hạng trung (trung-tướng), cốt ý để chọc cho cựu Thiếu-Tướng Nguyễn Khắc Bình bực tôi, tôi vẫn cười thôi.

        Thôi thì, đã muốn tôi xưng cấp-bậc nhà-binh của mình, thì tôi cũng xưng một lần cho vui (có chết thằng Tây nào đâu).  Như trên đã viết, “đại tá” là “đại tá dởm”, mà “dởm” ở cả lưỡng-quốc Quốc‒Cộng hai bên; còn như thấp nhất thì cố ký-giả Huy Vân, bạn tôi ở trong quân-ngũ, hồi còn làm báo “Tiếng Kèn”, đã ký tên là “Binh Ba” (dưới cả “Binh Nhì”), nên nay tôi ký tên là: “Binh Tư”

      Cựu Binh Tư LÊ XUÂN NHUẬN